بررسي خصوصيات واكنش‌پذيري كربنات‌ها دربرخي ازخاكهاي آهكي ايران

An Evaluation of the Reactivity characteristics of Carbonates in some Selected Soils of Iran

اين مطالعه براي تعيين واكنش‌پذيري و ويژگيهاي كربنات‌ها در بيست خاك (cm 30-0) از مناطق مركزي ايران (انتي سول و آريدي سول) انجام گرفت. در اين نمونه‌ها مقادير كربنات كلسيم معادل (CCE)، كربنات كلسيم معادل فعال (ACCE) و كربنات كلسيم معادل غيرفعال(NACCE )، كاني‌شناسي كربنات‌ها با تكنيك XRD و سطح ويژه با روش BET بوسيله جذب گاز N2 ، اندازه گيري شدند. مقادير CCE از 38 تا 228 گرم بر كيلوگرم خاك با ميانگين 1/105 گرم بر كيلوگرم خاك تغيير مي‌كرد. ACCE ، بدون گذراندن خاكها از الك mm1 ،(ACCE1) ، از 9/9 تا 6/90 با ميانگين 7/32 گرم بر كيلوگرم خاك و ACCE بعد از گذراندن از الك مذكور، (ACCE2) از 4/13 تا 8/99 با ميانگين 37 گرم بر كيلوگرم خاك متغير بود. مقدار ACCE1 بطور متوسط 32 درصد و ACCE2 بطور متوسط 34 درصد كربنات كلسيم معادل كل را تشكيل مي‌دادند. ميانگين سطح ويژه خاكها، 75/19 مترمربع بر گرم خاك و ميانگين سطح ويژه كربنات‌ها، 2/103 مترمربع بر گرم كربنات كلسيم اندازه‌گيري شدند. بين سطح ويژه كربناتها با مقدار رس (*46/0= r) و با CCE همبستگي خطي معني‌دار (**52/0- =r) بدست آمد كه نشان مي‌دهد احتمالاً با افزايش مقدار CCE از سطح ويژه آن كاسته مي‌شود. مطالعات XRD نشان داد كه كربنات غالب در خاكهاي مورد مطالعه بصورت [MgxCa1-xCO3 ] بوده و تنها در 7 خاك پيك مربوط به دولوميت مشاهده شد.

This study was conducted to characterize the reactivity of carbonates in the surface horizons of 20 soils (Entisols and Aridisols) from central region of Iran. The samples were analyzed for Calcium Carbonate Equivalent (CCE), Active Calcium Carbonate Equivalent (ACCE), Non-active Calcium Carbonate Equivalent (N.ACCE), carbonate mineralogy and surface area of carbonates (SSA) through N2 adsorption. The CCEs ranged from 38 to 228g kg-1 of soil, with a mean of 105.1g kg-1 of soil. ACCEs1 (while not being sieved through 1mm sieve) ranged from 9.9 to 90.5 with a mean of 32.7gkg-1 of soil and ACCEs 2 (after being sieved through 1mm sieve) ranged from 13.4 to 99.8 with a mean of 37gkg-1 of soil. About 32% of the calcium carbonate (without being sieved through 1mm sieve) and about 34% of CaCO3 in the soils reacted with oxalate. The average surface area of soils as estimated from the N2 adsorption (BET) was 19.75 m2 g-1 of soil and the average surface area of carbonates was 103.2 m2 g-1 of calcium carbonates. The surface area of carbonates was significantly correlated with clay content (r = 0.46*, n=20) and with CCE (r=-0.52*, n=20), indicating that with increase in CCE content, the surface area decreases. X-ray diffraction (XRD) analysis showed that Mg- Calcite [Mgx Ca1-x (CO3)] is the most commonly cfound carbonate in the studied soils. Dolomite was identified in only 7 soils.