جنون الهي از ديدگاه ابن عربي

Divine Madness as Seen by Ibn Arabi

محي الدين بن عربي به عنوان بزرگ ترين نظريه پرداز و بنيا ن گذار مكتب وحدت وجود در عرفان اسلامي بحث تقريباً مفص?لي را در جز بيست و سوم باب چهل چهارم فتوحات مكي?ه پيرامون بهاليل يا ديوانگان الهي و بيان اطوار و « في البهاليل و ايمتهم في البهلله » تحت عنوان خوانده و « بهاليل » ظرايف احوال اين طايفه آورده است. ابن عربي در فتوحاتا ين طايفه ر ا ت يا تجلّي ناگهانيِ واردي غيبي بر آنان م ي داند؛ از نظر وي س?لطه ?? جنون آنها را ناشي ازفُج عظيم اين تجلّي آنان را چنان مدهوش م ي سازد كه باعث عروج ابدي عقل آنها به عالم لاهوت مي شود، اما با اين حال خداوند بدون تدبير و آگاهيِ آنان، سخناني حكيمانه بر زبان آنها جاري مي كند. اندكاك? جبل قلب اين طايفه از تجلّي آن وارد الهي،شبيه صعق موسي(ع) از تجلّي خدا بر طور و مانند دهشت پيامبر اسلام از عظمت وحي الهي در لحظات آغازين نزول آن است.تفاوت بين جنون آنها و حال پيامبران در آن است كه خدا به خاطر رسالت انبيا ، عقل آنها را محفوظ مي دارد، اما عقل بهاليل را نزد خود محبوس م ي كند. ابن عربي با گروهي از ملاقات و معاشرت داشته و از سخنان « عقلا المجانين » ديوانگان الهي يا به تعبير خود حكمت آميز و رفتارهاي پرمعناي آنان اقتباس و استفاده كرده است . وي در قسمتي از سخنان خود در گزارشي مختصر، حالات و سخنان يك ي از بزرگترين ديوانگان الهي را بدون ذكر نام بيان كرده و از همدلي و همراهي خود با وي سخن گفته و جزيياتي از گفتگوي خود با وي را بيان كرده است . وي در بيان انواع مجانين الحق از اشخاصي چون بهلول و سعدون و ابو وهب فاضل و ... نام برده و برخي از آنها را در حال بسط و برخي را در حال قبض و برخي ديگر را در حال ب?هت مشاهده كرده است.بنا به تصريح خود ابن عربي، وي مقام جنون الهي يا به تعبير خود مقام بهلله را چشيده و وضع خود را با وضع شبلي در حال جنون و ب ي خبري مقايسه كرده و از نمازگزاردن خود در حال غيبت از خويش و پيرام ون خود توصيف كوتاهي نموده، همچنين از مشاهده ذات خود در حال نماز در نور گسترده اي كه در عرش عظيم واقع گرديده و حالات شگفت انگيز در اوقات غيبت از خويشتن خبر داده است.

Muhyeddin Ibn Arabi, one of the greatest theorists and founder of monism school of thought in Islamic mysticism, has discussed in details in the twenty third chapter of the fourth section of his book titled Futuhat Makkiah under the title of Fil Bahalil va Aemmatehem Fil Bahlelah about the divine madness and their delicate behavior. Ibn Arabi in his book calls them Bahaleil and their madness is taken to be from the sudden emergence of the unknown world. In his view, the dominance of such an emergence has caused them so intoxicated that made their ever ascension of their rationality to the spiritual world, however, without their tactfulness of cognition, God makes them talk wisely .The smashing of the mountain- like hearts of these people is caused by the manifestation of the divine grace just like the Fainted Moses due to the manifestation of God on the Mountain as well as the same panic coming to the Prophet Muhammad at the outset of the divine revelation. The difference between their madness and the sensation of prophets is that God keeps their wisdom because of the prophet mission, but keeps the wisdom of mad people captured for himself. Ibn Arabi had had some meetings with mad people and has welcome their wise and meaningful behaviors. He has mentioned the behavior and remarks of one of the greatest divine mad people in his short reports without mentioning his name, talking about his sympathy and condolence with him and some parts of his talking with him. To explain different divine mad people he has named some people such as Bohlul, Saʹdoon, Abu Vahab, Fazel, and the like, while he has seen some of them to be in reflection and some other ones being astonished. As claimed by himself , he has tasted the stage of divine madness and has compared his own state of mind with Shebelli being mad and unconscious. He has explained on the prayers to be stranger to themselves and to the surroundings, and as well, his being within a vast source of light while praying and other wonderful state of mind unaware of himself.