گونه‌شناسي شكل‌گيري استراتژي در سازمان‌هاي دولتي فعال در عرصه اقتصادي جمهوري اسلامي ايران

Typology of Strategy Formation in Economic Public Organizations of Iran

در ادبيات مديريت استراتژيك، رويكرد خاصي از استراتژي حاكم است. معرفي رويكردهاي ديگر در اين حوزه و شناسايي كاركرد آن‌ها در شكل‌گيري استراتژي، گامي بزرگ به شمار مي‌آيد. اين شناسايي، سازمان‌هاي دولتي را قادر مي‌كند تا خود را به لوازم خاص چنين رويكردي مجهز كنند و از سوي ديگر، موجب مي‌شود سازمان‌هاي خصوصي و غيرانتفاعي بتوانند در تعامل خود با اين سازمان‌ها، رويكرد مناسب را انتخاب نمايند. اين پژوهش، در پي آن است كه وضع موجود شكل‌گيري استراتژي‌ها را در سازمان‌هاي دولتي فعال در عرصه اقتصادي ايران شناسايي كند تا بدين وسيله در مرحله تدوين استراتژي مناسب براي اين‌گونه سازمان‌ها، اقتضايات حاكم بر آن‌ها، لحاظ و رويكرد و مدل متناسبي براي آن اختيار شود. در اين پژوهش، مدل‌هاي مطرح براي نوع‌شناسي فراگرد شكل‌گيري استراتژي، شناسايي و از ميان آن‌ها، مدل ويتينگتون ، انتخاب شد. اين مدل، به طور كلي چهار رويكرد عام كلاسيك، تحولي، فراگردي و سيستمي را در قالب دو محور انديشيده بودن يا نوظهور بودنِ استراتژي‌ها و تك‌هدفي يا تكثرگرا بودن آن‌ها، به منظور تشريح انواع فراگردهاي شكل‌گيري استراتژي، معرفي مي‌كند. در اين تحقيق، با استفاده از پرسش‌نامه، اطلاعات لازم جمع‌آوري، و در دو مرحله تجزيه و تحليل شد. در اين پژوهش بنيادي، كه از نوع پيمايشي است، در وهله نخست از فنون آمار ناپارامتريك (آزمون فريدمن و كندال ) و در مرحله دوم از فنون آمار پارامتريك (تحليل واريانس) استفاده شد؛ و نتيجه اين شد كه فراگرد شكل‌گيري استراتژي در سازمان‌هاي دولتي فعال در عرصه اقتصادي جمهوري اسلامي ايران به ترتيب از رويكردهاي فراگردي، تحولي، سيستمي و كلاسيك تبعيت مي‌كند.

Strategic management literature is dominated by a special approach. Introduction of other approaches in this field and recognition of their applications are great steps in strategy formation. These efforts help pubic organizations to equip themselves with particular necessities of such an approach. Also private and non-profit sectors can choose an appropriate approach in their relationship with pubic organizations. This research intends to identify the current situation of strategy formation in public organizations which are active in Iran’s economic domain, in order to provide a suitable model for developing a strategy for them by recognizing their demands. Therefore, remarkable models of typology of strategy formation process have been introduced and Whittington model has been selected. The selected model introduces 4 generic approaches: (classic, evolutionary, procedural and systemic) in the form of deliberated or emergent strategies, and uni or multi-purpose strategies. To collect data, questionnaires were administered and the results were analyzed in two phases. One was by non-parametric statistic techniques (Friedman and Kendall tests) and the other parametric statistic techniques (ANOVA). The result of analyses shows that strategy formation process in economic public organizations of Iran follow procedural, evolutionary, systemic and classic approach respectively.