بررسي تطبيقي نظريه عدالت اجتماعي در اسلام و غرب

A Comparative Study of Social Justice in Islam and the West (A case study the theory of justice in Viewpoints of Imam Khomeini and John Rawls)

در اين مقاله ابتدا تعاريفي از مفهوم عدالت در نزد انديشمندان غربي و اسلامي از گذشته تا دوران معاصر ارايه مي‌گردد و سير تكويني اين مفهوم از گذشته تا به امروز مورد رصد قرار خواهد گرفت. سپس آرا و بنيانهاي انديشه‌اي دو متفكر بزرگ معاصر، يعني جان بوردن راولز با عنوان احياگر فلسفه سياسي در غرب و امام خميني به عنوان احياگر انديشه سياسي اسلامي در جهان اسلام در باب عدالت اجتماعي تبيين مي‌شود. چنان كه خواهد آمد عدالت از طرفي در راس فضايل و از طرف ديگر معياري براي سنجش عادلانه بودن نهادها و سازوكارهاي آنها در نزد راولز و امام خميني مطرح است. اما به سبب تباين جهان‌بيني و انسان‌شناسانه، تفاوتهايي در زمينه ماهيت عدالت و رابطه آن با ساير وجوه بشري وجود دارد. در پايان با رويكردي مقايسه‌اي و تطبيقي به دنبال يافتن نقاط اشتراك و افتراق در باب عدالت و عدالت اجتماعي و بند بسط و تلفيق آرا اين دو انديشمند در اين باب خواهيم بود. در حقيقت با درآميختن افق ديد آنان اين نتيجه‌گيري را خواهيم كرد كه گرجه رويكرد اسلام‌گرايانه در باب عدالت تفاوتهايي با رويكرد غربي بخصوص رويكرد ليبرالي دارد اما قداست‌ها و شباهت‌هايي هم در اين بين وجود دارد كه مي‌تواند موجبات غناي نظريه‌پردازي در اين زمينه شود.

Attempts have been made in the present study to review the definition and evolution of the concept of justice as defined by the Western and Muslim thinkers. In the next step the viewpoints of John Rawls and Imam Khomeini about social justice have been elaborated. In viewpoint of Imam Khomeini and John Rawls, justice, on the one hand, is at the top of all virtues and on the other is a criterion for assessment of the fairness of institutions and their working mechanisms. However, due to differences in their worldview and anthropology, there are differences of opinion between them regarding the nature of justice and its relations with other aspects of human being. Attempts have been made in the present paper to find out the similarities and differences of opinions of the two thinkers on the issue of social justice.