تحليلي بر هيدروپليتيك شرق ايران

Analysis of Hydro-Politic in East of Iran

با جهاني شدن اقتصاد و انتقال قدرت از مفاهيم نظامي به اقتصادي، دسترسي به منابع طبيعي را مي‌توان يكي از عوامل قدرت قلمداد كرد و از آن‌جايي كه توسعه اقتصادي و پيشرفتنيز به منابع طبيعي وابسته است، مالكيت يا دسترسي آسان به منابع طبيعي با ارزش، به عنوان يكي از شاخص‌هايحفظ يا بسط قدرت در نظر گرفته مي‌شوند و در آينده دسترسي به منابع آب قابل اعتماد، يكي از مولفه‌هاي قدرت محسوب مي‌شود. جاي دادن آب در حوزه مسايل امنيت ملي، زماني به واقعيت نزديك مي‌شود كه يك كشور براي تامين منابع آب مورد نياز خود به رود يا رودهايي كه از خارج از فضاي سرزميني آن سرچشمه مي‌گيرند شديداً وابسته باشد. يكي از شاخص‌هاي اصلي آسيب‌پذيري در برابر كمبود آب در يك كشور، ميزان وابستگي به جريآن‌هاي سطحي وروردي از آن سوي مرزها مي‌باشد. اين وابستگي در زندگي مردمان شرق ايران به آب رودخانه‌هاي مرزي مشترك و نيز قرارگرفتن سرچشمه اين رودخانه‌ها در آن سوي مرزهاي سياسي، موجب نقش‌آفريني آب‌هاي مرزي در روابط سياسي بين دو كشور ايران و افغانستان شده است. در اين ميان، تاريخ دو سده مناقشه ايران و افغانستان بر سر رودخانه مرزيو مشترك هيرمند، نه تنها در روابط دو كشور به عنوان يك عامل عمده، تاثيرات منفي زيادي داشته، بلكه به گونه‌اي اثرگذار، بحرآن‌هايي مانند فقر، بيكاري، قاچاق مواد مخدر و از همه مهم‌تر موضوع ناامني، در اين منطقه ازكشور را با خطر جدي و اساسي مواجه ساخته است. اين مقالهبهتحليلو مطالعه رودخانه‌هاي مشترك مرزي شرق ايران در ابعاد مخنلف مي‌پردازدو بر اين باور است كه اين آب‌هاي مرزي بر امنيت ملي ايران اثرگذار مي‌باشد.

Therefore one of the main indications of vulnerability of a country in the case of facing water shortage is their dependence on in-flowing surface waters rising from beyond their borders. The dependence of the people living in the east of Iran on the common borderline rivers and that these rivers rise from neighboring countries have given political roles to the borderline waters in political relations between Iran and Afghanistan. The history of the disputes and clashes between Iran and Afghanistan during the two centuries on the Hirmand, the borderline river, shows that it not only has mainly affected the relation between the two countries but faced the east of Iran with a serious and basic danger of drought. With this background, the Iranian government with assistance of the Turkmenistan government made an effort to construct the Friendship Dam on the Hari River which rises from Afghanistan. A goal of constructing this dam is providing Mashhad with fresh water. This action has actually put the east of Iran under Afghans influence. The writer believes that in order to avoid negative consequences of this dependence, Iran has to establish a kind of geopolitical relations with Afghanistan.