تغيير جنسيت و آثار فقهي ـ حقوقي آن بر روابط زوجين

Sex Change & Its Implication on Spouse Relationship

يكي از مباحث نوظهور كه علوم مختلفي چون پزشكي، روان‏شناسي، جامعه‌شناسي و حقوق را از زوايايي به خود مشغول كرده است، تغيير جنسيت مي باشد. در آثار فقهي و حقوقي، احكام و تكاليف دو دسته از افراد مبتلا به اختلال جنسيتي يعني اشخاص خنثي و ممسوح به تفصيل بيان شده است، اما با رهيافت هاي جديد دانش روان‏پزشكي، نوع ديگري از اختلال جنسيتي به نام روان دگر جنسي مكشوف گرديده كه با ويژگي هاي منحصر به فرد از دو دسته پيش‏گفته متمايز مي‌شود و در واقع تغيير جنسيت به معني دقيق كلمه در خصوص دسته اخير مصداق مي يابد. بسياري از فقها و حقوقدانان معاصر، تغيير جنسيت را مجاز مي‏دانند، اما آثار و پيامدهاي حقوقي مساله را به‌خصوص بر روابط زوجين به خوبي تبيين نكرده‏اند. اين مقاله بر آن است كه با بهره گيري از منابع معتبر فقهي و حقوقي، دلايل مشروعيت تغيير جنسيت و آثار آن را در نظام حقوقي خانواده، مانند تاثير بر نكاح سابق، مهر، عده، سرپرستي كودكان و ارث تبيين كند. در پايان، اين مساله مورد تاكيد قرار گرفته است كه اشخاصي كه با جهل به تغيير جنسيت طرف مقابل با وي ازدواج ‏كنند، اين حق را دارند كه از دادگاه تقاضاي صدور گواهي عدم امكان سازش نمايند.

At the present time one of the emerging issues in medicine, psychology, sociology &law is sex change. Jurisprudence and legal works have explained provisions and duties of two groups of people who experience gender disorder namely: transgender and deformed genitalia in detail. A recent finding of Psychiatric knowledge reveals that some people suffer from transsexual problem-another new type of sex disorder which is distinguished from the other two categories mentioned above by its unique symptoms. In fact sex change is the exact term which can describe this group of people. Many contemporary Islamic jurist and lawyers allow sex change, but the impact and the legal consequences of this problem particularly on spouse relationship have not been thoroughly explained. Benefiting from the legal and theological sources and the legitimate reasoning of sex change, its impact on family legal system such as marriage, marriage portion, wifeʹs waiting period, child custody and inheritance will be clarified in this paper. Ultimately it tries to justify the womenʹs right that in case of her ignorance of gender problem of the opposite sex can lodge an appeal to the court of law for irreconcilable certificate.