كاني سازي اپي ترمال آنتيموان در منطقه ي ارغش: كاني شناسي، دگرساني و زمين شيمي

Epithermal antimony mineralization at Arghash District: mineralogy, alteration and geochemistry

كانسار آنتيموان ارغش در جنوب نيشابور و در بخش شرقي زون سبزوار واقع شده است. اين كانسار در مجموعه اي از سنگ هاي آتشفشاني و نفوذي وابسته به ايوسن تا اليگوسن تشكيل شده است. كاني سازي از نوع پركننده ي فضاي خالي است و به‌صورت رگه ها، رگچه هاي نامنظم و برش‌ هاي گرمابي رخنمون دارد. كاني‌شناسي رگه‌ها نسبتاً ساده است و استيبنيت كاني اوليه آنتيموان‌دار است. كاني هاي پيريت، كالكوپيريت و اسفالريت سولفيدهاي ديگري هستند كه همراه با استيبنيت يافت مي‌شوند. كوارتز، ايليت، آدولاريا، كلريت، اپيدوت، كلسيت و كايولينيت مهمترين كاني‌هاي باطله ي گرمابي را تشكيل مي دهند كه در اطراف رگه‌ها تشكيل شده‌ اند. دگرساني گرمابي در اطراف رگه ها داراي منطقه بندي است و سه نوع اصلي سيليسي شدن در فاصله ي نزديك به رگه ها، دگرساني رسي پيرامون رگه ها و دگرساني پروپيليتي در فاصله ي دور از رگه ها را تشكيل مي دهند. شدت دگرساني رسي و سيليسي شدن با افزايش عمق و دور شدن از رگه ها كاهش مي يابد. ارزيابي داده هاي زمين شيميايي بر پايه تحليل هاي آماري چند متغيره، نشان دهنده ي همبستگي مثبت بين عناصر Zn، Ag، As و Sb و الگوي توزيع مشابه اين عناصر در گمانه هاي مورد بررسي است. ويژگي‌هاي كاني‌شناسي، دگرساني و زمين شيميايي منطقه ي مورد بررسي و مقايسه ي آن با كانسارهاي اپي‌ترمال نشان مي دهد كه سامانه ي رگه اي كوارتز- آنتيموان ارغش در يك محيط اپي‌ترمال از نوع سولفيدي شدن پايين تشكيل شده است. اين داده‌ها نشان مي‌دهد كه جوشش و سردشدگي محلول گرمابي از مهمترين فرايندهاي نهشت كانسنگ در منطقه ي مورد بررسي است.

The Argash antimony ore deposit is located at south of Neyshabour and the eastern part of the Sabzevar zone. This deposit occurs within a sequence of Eocene-Oligocene volcanic-intrusion rocks. The mineralization occurs as open space filling, taking place as irregular veins, veinlets and hydrothermal breccias. The mineralogy of the veins is comparatively simple. The primary antimony-bearing mineral is stibnite. Other sulfides have been found in association with stibnite are pyrite, chalcopyrite and sphalerite. Quartz, illite, adularia, chlorite, epidote and kaolinite are the main hydrothermalg gangue minerals occurring around the veins. Hydrothermal alteration is zoned around the veins and consists of three major types including silicification within the immediate veins, argillic alteration enveloping the veins, and propylitic alteration distal to the veins. The intensity of silicification and argillic alteration decreases with depth and away from the veins. The evaluation of the geochemical data set based on multivariate statistical analyses indicates positive correlation between Zn, Ag, As and Sb and the same distribution pattern of these elements in the boreholes. The mineralogic, alteration and geochemical characteristics of the studied area and comparison with epithermal ore deposits indicate that the Arghash quartz-antimony veins represent an epithermal system of the low-sulfidation type. This data suggests that boiling and cooling were the main ore deposition processes in the area.