تحليل و بازخواني چند غزل مولانا بر مبناي نظريه يونگ

Readout and analysis of Molana’s sonnets: A Jungian perspective

كارل گوستاو يونگ در مطالعه روان، به هنر و از‏جمله ادبيات، توجه فراوان كرده است. او شيوه آفرينش هنري را به دو بخش روان‏شناسانه و ديدهورانه تقسيم كرده است. شيوه روان‏شناختي، از خود‏آگاهي سر‏چشمه مي‏گيرد، تجربه‏هاي عادي و جاري زندگي را در‏بر دارد و نسبت به شيوه ديدهورانه، منطقيتر به‏نظر مي‏رسد؛ اما شيوه آفرينش ديدهورانه، از ناخود‏آگاه برخاسته و فراتر از عقل، انديشه و درك آدمي است. در اين مقاله، نخست در مقدمهاي، ارتباط هنر ادبيات و علم روان‏شناسي و مكتب روان‏كاوي يونگ را بررسي كرده‏ايم و سپس شيوه آفرينش هنري ديدهورانه را در دو بخش شعر ديده‌ورانه و شاعر ديدهور، در چند غزل مولوي، تحليل و بررسي كرده‏ايم. به‏باور نگارندگان، شيوه ديدهورانه يونگ، همان شيوه الهام‌گونه‌اي است كه در سرودن غز لها، بر مولانا عارض شده است. اين شيوه، سير و روندي را طي ميكند؛ يعني نخست مكاشفه صورت ميگيرد؛ سپس به‏سبب ظرفيتي كه در شاعر، براي جذب الهام و تمهيد شهود، وجود دارد، شعر ايجاد مي‌شود؛ اما از آنجا كه اين‏نوع شعر در وضعيتي خاص شكل مي‌گيرد، زبانش مبهم است و قابليت تاويل پيدا مي‌كند؛ از اين روي، هنرمند ديدهور (در اينجا، مولانا) هم انساني جمعي است و هم انساني فرو‏رفته در دامنه تناقض.

Carl Gustav Jung has paid more attention to arts, including literature, in the study of the psyche. He has divided the artistic creations manner into two parts: psychological and visual (Didehvaraneh). The psychological manner results from consciousness and involves the current and usual experience of life and it seems more logical than Didehvaraneh manner. However, the latter originates from the unconscious and is beyond wisdom, thought and understanding of the human being. In this article, first in an introduction, we have studied the relationship between the art of literature and psychology science within the psychoanalysis school of Jung, and then, the artistic creation’s manner of Didehvaraneh is explored in some of Molana’s Sonnets in two parts: Didehvaraneh poem and Didehvaraneh poet. The writers of this article believe that Jung’s Didehvaraneh manner is the same as the revelatory manner from which Molana has been changed while saying his sonnets. This manner has its own movement; it means that spiritual exploration happens first; then the poem is written, based on the capacity of the poet to attract revelation and his preparation of intuition. But because this kind of poetry is formed in a particular context, it has an ambiguous language and capability of paraphrasing. Thus, Didehvar artist (i.e. Molana) is both universal and controversal.