تعيين ضريب حساسيت سويا بهاره به تنش رطوبتي در مراحل مختلف رشد در مازندران

Evaluating soybean response to water stress at different growth stages in Mazandaran province

به‌منظور بررسي اثرات تنش رطوبتي در مراحل مختلف رشد سويا در منطقه مازندران آزمايشي، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 7 تيمار در سه تكرار روي سويا رقم جي‌كي به‌صورت كشت بهاره انجام پذيرفت. تيمارهاي تنش آبياري شامل، TR0(آبياري در تمام مراحل رشد،شاهد)، TR1(آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد رويشي)، TR2(آبياري با تنش رطوبتي در مرحله گلدهي) TR3(آبياري با تنش رطوبتي در مرحله پرشدن دانه)، TR4(آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد رويشي و گلدهي) TR5(آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد رويشي و پر شدن دانه)، TR6(آبياري با تنش رطوبتي در مرحله گلدهي و پر شدن دانه) بود. آبياري در تمام تيمارها به‌صورت جويچه‌اي انجام شد. در طول آزمايش، رطوبت خاك به‌صورت وزني اندازه‌گيري و سپس مقدار تبخير- تعرق توسط روش بيلان آبي تعيين گرديد. مقدار باران طي آزمايش ناچيز بود و تيمارهاي تحت تنش را مختل نكرد. پس از برداشت و تعيين عملكرد دانه، ضريب حساسيت اين رقم به تنش رطوبتي (Ky) با استفاده از رابطه فايو محاسبه گرديد. حداكثر عملكرد مربوط به تيمار شاهد با آبياري كامل و برابر 5100 كيلوگرم در هكتار و حداقل آن برابر 2590 كيلوگرم در هكتار مربوط به تيمار TR6 بود. حداكثر تبخير- تعرق فصلي 367 ميلي‌متر و حداقل آن 225 ميلي‌متر به ترتيب مربوط به تيمار TR1 و TR6 بود. مقادير Ky بر اساس رابطه بين كاهش نسبي تبخير- تعرق و كاهش نسبي عملكرد براي كل دوره رشد 87/0، براي مرحله رشد رويشي 15/0، براي مرحله گلدهي 80/0 و مرحله پر شدن 95/0 به‌دست آمد.

In order to investigate the effect of water stress at different growing stages of soybean, an experiment was conducted in Mazandaran in a complete random block design with seven treatments and three replications. The treatments were consisted of: TR0 (no water stress), TR1 (water stress at vegetative stage), TR2 (water stress at flowering stage), TR3 (water stress at grin filling stage), TR4 (water stress at vegetative and flowering stage), TR5 (water stress at vegetative and grin filling stage) and TR6 (water stress at flowering and grin filling stage). The soil moisture was measured during the experiment by a gravimetric method, and hence, crop actual evapotranspiration was calculated by water balance method. The low rainfall amount did not disturb the treatments. After maturity, grin yield was measured, with yield response factor (Ky) being calculated for each growth stage and according to FAO method. The results indicated that the highest (5100 kg. ha-1) and lowest (2590 kg. ha-1) yield were obtained in TR0 and TR6 treatments, respectively. The largest seasonal evapotranspiration (367mm) and the lowest (225mm) were belonged to TR1 and TR6, respectively. The yield response factor (Ky) was 0.87 for the total growth period and this factor at vegetative, flowering and grin filling stages were 0.148, 0.8 and 1, respectively.