شناسايي ارقام پايدار جو درمناطق ديم گرمسيري و نيمه گرمسيري با استفاده از پارامترهاي پايداري

Identification of stable barley genotypes in tropical and sub-tropical dryland regions using stability parameters

به منظور ارزيابي ميزان سازگاري و پايداري عملكرد دانه ارقام جو ديم در شرايط گرمسيري و نيمه گرمسيري كشور، يك آزمايشي با 20 رقم جو در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه سال و سه مكان انجام گرديد. پس از انجام آزمون يكنواختي واريانسهاي اشتباه آزمايشي، تجزيه مركب داده روي عملكرد دانه در سه سال و سه مكان انجام گرديد. نتايج نشان از يكنواختي واريانس اشتباه آزمايشي در سطح 1 درصد داشت. براي مطالعه پايداري و سازگاري عملكرد دانه لاينهاي مورد بررسي از روشهاي پارامتري واريانس درون مكاني لين و بينز، ضرايب رگرسيون، ضريب تبيين، ضريب تغييرات محيطي، ميانگين مربعات انحراف از رگرسيون و روشهاي غير پارامتري رتبه و انحراف معيار رتبه استفاده شد. نتايج تجزيه واريانس مركب سه سال و سه منطقه براي عملكرد دانه نشان داد كه اثر متقابل سال در مكان، اثر ساده لاين و اثر متقابل لاين × سال × مكان در سطح احتمال 1 درصد معنيدار بوده در حالي كه ساير اثر از لحاظ آماري معنيدار نگرديدند. لاينهاي 13، 12، 16 و 17 بهترتيب با مقادير 889/3، 776/3، 763/3 و 545/3 تن در هكتار بالاترين عملكرد را داشتند. نتايج تجزيه پايداري نشان داد كه لاين شماره 13 از نظر متوسط رتبه عملكرد دانه در مقايسه با ساير لاينها بهترين وضعيت را داشت. مقايسه انحراف معيار رتبه لاينها نشان داد كه لاين شماره 13 با مقدار انحراف معيار رتبه 74/2 بعد از لاين شماره 1 با مقدار 59/2 در رتبه دوم قرار گرفت. از نظر واريانس محيطي لاين شماره 2 با حداقل تنوع يعني 0/36 و از نظر ضريب تغييرات محيطي لاين شماره 14 با مقدار 19/5 درصد حداقل مقادير را به خود اختصاص دادند. با ملاحظه عملكرد دانه، صفات و خصوصيات زراعي و فيزيو- مورفولوژيكي، لاينهاي 13، 16 و 17 به عنوان لاينهاي پايدار كه در حال حاضر لاين شماره 13 به عنوان رقم جديد ماهور معرفي شده است.

To evaluation the adaptability and yield stability of dryland barley lines at tropical and sub-tropical dryland areas this study was performed with 20 barley genotypes in RCBD for three growing season (2002-2003 to 2004-2005) at 3 tropical and sub-tropical dryland areas. Bartelet and Hartly Fmax tests were used for detecting homogenity of error variances. Result showed that error variance for all of expriments were hemogenous at 5 and 1% probability levels. To estimation of stability and adatability grain yield of lines, Lin and Binns method (intra location variance), regresion indexes, deviation from regresion, coffiecient of location variation, coffiecient of determination (R2), and non-parametric methods such as rank and standard deviation of rank (SDR) were used. Result of combined analysis of 3 years and 3 location showed that the effects of line, line × year and line × year × location were significant at 1% probability level, while the other effects were not significant. The lines of 13, 12, 16 and 17 have the highest grain yield (3.889, 3.776, 3.763 and 3.545 t/ha, respectively). Results of stability analysis indicated that the line of 13 had higher mean rank for grain yield and in respect of standard deviation of rank line of 1 had lower SDR (2.59) followed by line of 13 (2.74). in respect of environmental variance and environmental cofieceint variation lines No. 2 and 14 detected with the at least amounts 0.36 and 19.5% respectevely. In comparing all of lines about stability parameters, lines No. 13, 16 and 17 recognized as the the best lines and finnally line 13 as the new barley line that now introduced namely mahoor .