استفاده از هورمون ژيبرليك اسيد ( GA) و كشت جنين بالغ در دورگه گيري بين گونه اي ارقام ديپلوييد با تتراپلوييد پنبه

Application of gibberellic acid and ovule-embryo culture in interspecific hybridization of diploid and tetraploid cotton species

به منظور انتقال ژن هاي مقاوم ازگونه هاي وحشي خويشاوند پنبه ديپلوييد بومي (2n=2x=26) به گونه هاي تتراپلوييد تجاري (2n=4x=52) و ايجاد يك روش كا آمد براي توسعه توانمندي ژنتيكي ارقام تجاري پنبه، از ژيبرليك اسيد و كشت جنين بالغ براي انجام تلاقي بين آنها استفاده شد. تلاقي ها بين ارقام پنبه تتراپلوييد و ديپلوييد به صورت دستي و دو طرفه در ايستگاه هاشم آباد گرگان انجام گرفت. جهت جلوگيري از ريزش گل ها و تشكيل و تكامل غوزه ها و دست يابي به بذر هيبريد، گل هاي والد مادري پس از گرده افشاني توسط هورمون GA3 با دو غلظت صفر و 100 پي پي ام به مدت هفت روز تيمار شدند. نتايج نشان داد كه اختلاف معني داري در سطح 5 درصد و 1 درصد به ترتيب بين والدين مختلف و تيمارهاي هورموني با استفاده از آزمون كاي اسكور براي حفظ و نگهداري گل ها وجود دارد. بيشترين درصد تشكيل قوزه در تيمار 100 پي پي م ژيبرليك اسيد براي تلاقي رقم سپيد با هاشم آباد (64 درصد) پس از 70 الي 80 روز مشاهده شده است. در حالي كه فقط 5/7 درصد گل هاي تلاقي شده بدون اعمال تيمار هورموني بر روي بوته ها حفظ و نگهداري شدند. مقايسه اثرات متوسط سن جنين (3و 45 روز) در جوانه زني نشان داد كه اختلاف معني دار بسيار زيادي بين آنها در سطح 1 درصد وجود دارد. بيشترين در صد جوانه زني براي جنين با سن 45 روز در تيمار 100 پي پي ام جيبرليك اسيد در محيط كشت MS ديده شد (3/73 درصد). اثرات والدين در تلاقي ها با غلظت 100 پي پي ام جيبرليك اسيد و جنين 45 روزه نشان داد كه رقم تجاري سپيد با هاشم آباد بيشترين تلاقي پذيري را به همراه داشته است. اختلاف معني داري بين والدين تتراپلوييد و ديپلوييد در انتخاب آنها به عنوان والد مادري در تلاقي ها براي در صد جوانه زني جنين مشاهده نشد. بذور حاصل از تمامي تلاقي ها در مقايسه با بذور معمولي حاصل از گل هاي خودگشن شده به لحاظ مورفولوژي بذر ناقص است. گياهان دو رگ تريپلوييد حاصل علاوه بر رشد رويشي برتر در مقايسه با والدين، عقيم بودند.

In order to transfer resistant gene from related wild species of cotton (2n=2x=26) to commercial species (2n=4x=52), and to establish an efficient genetic broadening system, gibberellic acid and ovule-embryo culture were used. Crosses between two Gossypium hirsutum commercial cultivars (Sahel and Sephid) as a seed parents with pollen grain of Hashem Abad and Kashmer diploid cultivar (G. arboretum) have been carried out into direction. For getting mature boll, pollinated flowers have been treated with 0 and100 ppm concentration of GA3 to overcome early abscission of pollinated flowers. There was a significant difference between GA3 concentrations and crosses for boll development at 5% probability level, using Chi-square test. Highly significant differences have been observed between control and hormone growth regulator for hybrid boll setting. Maximum boll development (64%) was observed in Sephid ×Hashem Abad when treated with 100 ppm GA3 after 45 DAP (Day after pollination). Only 7.5% of pollinated flowers led to develop boll in absent of GA3. Highly significant differences have been observed between 3 and 45 days old ovule-embryo culture on MS medium at 1% probability level. Direct embryo germination was observed from 45 days old embryo culture in MS hormone free medium. No significant differences were observed between tetraploid and diploid as seed parents for embryo germination. There was no direct plantlet regeneration in culture of isolated ovule less than 45 days. The seeds were not developed as well as those harvested from the self pollinated female parents. The sterile triploid hybrid plants showed more vigorous than either parent.