نقش كشاورزي در تخريب حاصلخيزي خاك منطقه طالقان

كشور ايران با موقعيت جغرافيايي ويژه خود بطور عمده داراي اقليم خشك و نيمه خشك مي باشد، به طوري كه با ميانگين بارش سالانه در حدود 240 ميلي متر كه معادل يك چهارم بارش متوسط جهان است يكي از كشورهاي خشك محسوب مي-شود. علاوه بر اين، پراكنش نامنظم بارش از نظر مكاني و زماني نيز باعث بروز مشكلاتي در زمينه منابع طبيعي و كشاورزي شده است و سالانه حجم عظيمي از منابع آب و خاك ما از بين مي رود. از زمان پيدايش فعاليتهاي كشاورزي تا عصر حاضر تامين نيازهاي انسان متكي به فعاليتهاي زراعي بوده است. باتوجه به رشد روزافزون جمعيت كشور و وقوع تحولات اجتماعي و اقتصادي، اراضي بيشتري از حالت مرتع خارج و بصورت زمينهاي زراعتي ديم و يا اراضي رهاشده بر روي سطح شيبدار درآمده اند. بنابراين براي جلوگيري از تخريب هرچه بيشتر خاك اين مناطق بايد تحقيقاتي بر روي اراضي كشاورزي و نحوه بهره برداري انجام گيرد. بدين منظور منطقه طالقان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. سپس نقشه هاي مختلف منطقه شامل نقشه خاك، تيپهاي اراضي و كاربري فعلي اراضي به كمك سيستم اطلاعات جغرافيايي تهيه شد. آنگاه با تعيين تيمارهاي اصلي، در هر قسمت از منطقه و اراضي كشاورزي منطقه، نمونه برداري از خاك انجام شد و فاكتورهاي خاك در دو گروه فاكتورهاي اصلاح خاك شامل ازت، فسفر، پتاسيم، هوموس و آهك و فاكتورهاي تخريب خاك شامل اسيديته، نسبت جذب سديم و شوري در دو عمق 10-0 و10 < سانتي متر اندازه گيري شدند. مطالعه فاكتورها در قالب طرح پلاتهاي خردشده انجام شد. مطالعات نشان داد كه بين تيمارها اختلاف معني داري وجود دارد. همچنين بررسي فاكتورهاي اصلاحي و تخريبي خاك نشان داد كه اراضي باغي و مرتعي از شرايط ايده آلي برخوردار هستند و تيمار اراضي آبي تك كشتي باعث كاهش عملكرد محصولات مي شوند؛ بنابراين نامطلوبترين تيمار مي باشد.

Iran with its special geographical position mainly has an arid and semi-arid climate. The average annual rainfall in Iran is about 240 mm equivalent to one-fourth of the world average rainfall. In addition, irregular spatial and temporal distribution of rainfall has caused problems in natural resources and agriculture and annually huge amount of our water and soil resources are degraded. Since the advent of the farming activities until the present, human needs have been based upon farming activities. Considering the growing population and the social and economic developments, most of rangelands have been subject to rainfed cultivation. Therefore, to prevent further degradation of soil in these regions research should be conducted on agricultural lands and the exploitation methods. For this reason, Taleghan was selected as the study area. Map of the area, including soil maps, land types and the current land use were produced by GIS. After determining the main treatments, soil samples were taken in every part of the area and in agricultural area and soil factors were measured within two groups of soil improvement factors including nitrogen, phosphorus, potassium, humus and lime and soil degradation factors including acidity, sodium adsorption ratio (SAR) and salinity in two depths of 0-10 and > 10 cm. These factors were studied in a split-plot design. The results showed significant differences among treatments. According to the results of soil improvement and degradation factors, orchards and rangelands are in an ideal condition and monoculture treatment decreases the performance of the products.