تاثير نوسانهاي دوره هاي مختلف بارندگي بر روي كميت تاج پوشش و توليد علوفه مراتع نيمه استپي استان يزد (مطالعه موردي: منطقه خودسفلي بين سالهاي 1386-1378)

مراتع كشور ما به طور عمده در مناطق خشك و نيمه خشك واقع شده اند. با توجه به محدوديت رطوبتي بالاي اين مناطق، بارندگي به عنوان مهمترين شاخص اقليمي در تعيين ميزان توليد و تركيب گياهي اين عرصه هاي مرتعي مورد توجه مي باشد. اين مطالعه طي 9 سال (1386- 1378) و با هدف بررسي تاثير نوسانهاي دوره هاي مختلف بارش بر پوشش و توليد گونه هاي مهم گياهي، در مراتع نيمه استپي يزد واقع در منطقه خودسفلي انجام شد. به اين منظور هر ساله درصد پوشش تاجي گياهان در داخل پلات هاي ثابت و توليد، درون پلاتهاي تصادفي اندازه گيري شد. آمار بارندگي نيز از نزديك ترين ايستگاه باران سنجي موجود در منطقه تهيه گرديد. براساس داده هاي بارندگي ماهانه، مقادير تجمعي باران در دوره هاي مختلف محاسبه گرديد. رابطه بين شاخصهاي گياهي و مقادير بارش بوسيله تجزيه رگرسيون گام به گام در نرم افزار SPSS 13 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه گونه هاي گياهي اغلب به نوسانهاي بارندگي واكنش نشان مي دهند. با اين حال واكنش پوشش و توليد به نوسانهاي بارندگي در گونه هاي مختلف متفاوت بود. كل تاج پوشش و پوشش گونه Artemisia aucheri همبستگي منفي و معني‌داري با ميزان بارش زمستان داشت. در حالي كه بارش دي تا فروردين ماه و سال قبل بيشترين تاثير را بر تاج پوشش گونه‌هاي Iris songarica و Stipa barbata داشتند. توليد علوفه نيز تحت تاثير نوسانهاي فصلي بارش قرار داشت. بر طبق اين نتايج، توليد كل به همراه توليد گونه هاي Artemisia aucheri و Lactuca orientalis و Stipa barbata براساس داده هاي بارش قابل برآورد مي باشند. ولي دستيابي به مقادير توليد علوفه سالانه گونه Iris songarica در جمع گياهان عرصه تحت بررسي، با روابط حاصل از بارندگي كافي به نظر نمي رسد.

Our country’s rangelands are mainly located in arid and semi-arid regions. Due to the low amount of precipitation and high rate of evapotranspiration, water stress is considered as the most crucial environmental stress for vegetation in this region. This study was conducted at Khud-e-sofla rangelands for nine years (1378- 1386) to investigate the effect of precipitation fluctuation on canopy cover and production of important plant species. For this purpose, four dominant species were selected and their canopy cover and production were monitored every year in permanent and random plots, respectively. Precipitation data were collected from the nearest synoptic station. According to the data of precipitation, cumulative rain amount was calculated at various periods. The relationship between variables of plant parameters and cumulative rain amount was analyzed by step wise regression method in SPSS 13. The results showed that plant species often reacted to the precipitation fluctuations. However, various species reacted differently to the precipitation fluctuation in terms of cover and production. The total vegetation cover as well as canopy cover of Artemisia aucheri hada negative and significant correlation with winter precipitation.Whereas, precipitation of January to April and the past year precipitation exhibited a high correlation with canopy cover of Iris songarica and Stipa barbata. The forage production was also influenced by seasonal precipitation. According to the results, total yeild and the yield of Artemisia aucheri, Lactuca orientalis, Stipa barbata could be estimated by precipitation data While, estimation of forage production through the precipitation data was not enough accurate for Iris songarica.