بررسي رابطه بين تنوع گونه اي و عوامل محيطي در مراتع سرچاه عماري بيرجند

در اين تحقيق رابطه بين تنوع گونه اي و عوامل محيطي موثر بر آن در مراتع سرچاه عماري بيرجند بررسي شد. بدين منظور، پس از تيپ بندي پوشش گياهي به روش فيزيونومي نمونه برداري از پوشش گياهي و عوامل محيطي در منطقه معرف هر تيپ گياهي به روش تصادفي- سيستماتيك انجام گرديد. اندازه پلات هاي نمونه برداري به روش سطح حداقل و تعداد پلات به روش آماري تعيين شد. سپس در منطقه معرف هر تيپ گياهي 3 ترانسكت 300 متري مستقر و در طول هر ترانسكت 15 پلات به فواصل 20 متر قرار داده شد. نمونه برداري از پوشش گياهي در كليه پلات ها و نمونه برداري از خاك در پلات ابتدا و انتهايي هر ترانسكت و از دو عمق 30-0 و 80-30 سانتي متر انجام شد. در هر پلات فهرست گياهان موجود و درصد تاج پوشش ثبت شد. از خصوصيات خاك درصد سنگريزه، رس، سيلت، شن، رطوبت اشباع، اسيديته، آهك، ماده آلي، گچ، هدايت الكتريكي و املاح محلول (سديم، پتاسيم، كلر و منيزيم) و همچنين از خصوصيات توپوگرافي (شيب، جهت و ارتفاع از سطح دريا) اندازه گيري شد. تنوع گونه اي با شمارش كل گونه ها در هرتيپ به عنوان غناي گونه اي و شاخصهاي سيمپسون و شانون-وينر به عنوان شاخصهاي ناهمگني گونه اي و همچنين شاخصهاي سيمپسون، كامارگو و اسميت- ويلسون به عنوان شاخصهاي همگني گونه اي محاسبه گرديد. براي تعيين مهمترين عوامل تاثير گذار بر تغييرات تنوع گونه اي از تجزيه به مولفه-هاي اصلي استفاده شد. البته نتايج نشان داد كه هدايت الكتريكي، مقدار گچ، ماده آلي، شيب و درصد شن بيشترين تاثير را بر تنوع گونه اي منطقه مورد مطالعه دارد.

In this study, the relationship between species diversity and environmental factors in the pastures in the Sarchah Amari ranglands of Birjand was investigate. For this purpose, after classification of vegetation types through physiognomy method, sampling from vegetation and environmental factors were accomplished in the key area of each vegetation type by random-systematic sampling. Plot size and the number of plots were respectively determined by minimal area and statistical methods. Afterward, in the key area of each vegetation type, three 300 m transects were established and 15 plots with 20 m intervals were located along each transect. Sampling of vegetation was carried out in all plots while soil samples were taken at the beginning and end of each transect from two depths of 0-30 and 30-80 cm. The list of plant species and canopy cover percentage were recorded in each plot. Percentage of soil gravel, clay, silt, sand, moisture saturation, pH, lime, organic matter, gypsum, electrical conductivity and soluble salts (sodium, potassium, chloride and magnesium) and topographic features (slope, aspect and altitude) were measured. For data analysis, species richness and evenness were calculated using different diversity indices (Simpson and Shannon -Wiener index of heterogeneity, Kamargov and Smith- Wilson as the homogeneity index). To determine the most important factors influencing variations of species diversity, principal components analysis was used. The results showed that electrical conductivity, gypsum, organic matter, slope, and sand were the most effective factors on diversity in the study area.