بررسي عوامل اجتماعي اقتصادي موثر بر تخريب منابع طبيعي استان اردبيل از ديدگاه بهره برداران و كارشناسان

اگرچه عوامل موثر بر تخريب منابع طبيعي كم و بيش شناسايي و معرفي شده اند، اما اين عوامل از منظر اقتصادي- اجتماعي و فرهنگي، كمتر مورد تحقيق و بررسي قرار گرفته است. بنابراين به نظر مي رسد كه قبل از هر اقدامي بايد تخريب منابع طبيعي متوقف شود و برنامه اي براي قطع تخريب منابع طبيعي تنظيم در سطح «قطع تخريب منابع طبيعي» شود. در اين پژوهش با استفاده از شيوه هاي اسنادي پيمايشي و كار ستادي با استفاده از ابزارهاي مشاهده، مصاحبه و تكميل پرسشنامه در استان اردبيل نتايج بدست آمده مورد بحث و نتيجه گيري قرار گرفته است. در سطح كل استان تعداد 10 منطقه نمونه با مساحتي معادل 122020 هكتار (حدود 10 درصد عرصه هاي منابع طبيعي استان) متشكل از 68 سكونتگاه روستايي و عشايري و 273 خانوار نمونه تعيين و انتخاب گرديد. نتايج نشان داد كه در مجموع 19 عامل اصلي در قالب سه گروه عوامل مربوط به دام و دامداري، عوامل مربوط به قطع و برداشت و عوامل مربوط به تغييركاربري و طرحها در تخريب منابع طبيعي استان موثر بوده اند. از جمع-بندي نظرات بهره‌برداران و كارشناسان مشخص شد كه گروه عوامل دام و دامداري 9/45 درصد، گروه قطع و برداشت 6/20 درصد و گروه تغييركاربريها و طرحها 5/33 درصد در تخريب عرصه هاي منابع طبيعي موثر بوده اند. در اين بررسي تعيين سهم عوامل تخريب به تفكيك نواحي رويشي، نتايج قابل اتكايي را براي برنامه ريزان استاني منابع طبيعي ارايه داده است.

Although the factors affecting the degradation of natural resources have been more or less identified and introduced, little research has been done on these factors from the view point of socio economic and cultural features. It seems that before any action, degradation of natural resources must be stopped through a cessation program for natural resources degradation. This research was based upon documental, field and desk research method through three types of study including documents surveying, collecting information and field study using observation, companionship and questionnaires in Ardebil province. Ten sampling regions with a surface area of 122020 ha including 68 rural and nomad settlements and 273 households were selected. Our results showed that totally 19 main factors in three groups of livestock (45.9 %), harvesting (20.6 %) and land use change (33.5 %) were effective in degradation of natural resources of Ardebil province. In this research, determination of the destructive factors on the basis of separate vegetation regions gave valid results for natural resoures provincial managers.