تعيين اولويت مكان‌هاي مناسب زنبورداري با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP)

ارزيابي اراضي مرتعي به معني شناسايي و ارزيابي توليد بالفعل و بالقوه به منظور بهره برداري بهينه از اين منبع با ارزش طبيعي مي باشد. در اين تحقيق، اولويت مناطق مناسب زنبورداري در مراتع نيمه استپي قره‌آقاچ سميرم به منظور بهره برداري پايدار از اين مراتع مورد توجه قرار گرفت. مدل شايستگي زنبورداري از تلفيق سه معيار پوشش گياهي، عوامل محيطي و دسترسي به منابع آب با استفاده از روش پيشنهادي فايو (1991) و سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) تعيين و با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (Analytical Hierarchy Process; AHP)، اولويت تيپ هاي گياهي جهت استفاده زنبورداري مشخص گرديد. نمونه برداري در تيپ هاي گياهي منطقه (به عنوان واحدهاي كاري) به روش تصادفي با استقرار 3 ترانسكت 200 متري و اندازه گيري داده هاي حضور و عدم حضور گياهان شهدزا و گرده زا، درصد پوشش گياهي شهدزا وگرده زا، تراكم و درصد تركيب پوشش گياهي مورد علاقه زنبورعسل در پلات هاي 1 مترمربعي برداشت شد و به منظور تعيين اولويت واحدهاي كاري معيارهاي موثر در هر مدل از طريق پرسشنامه، وزن دهي گرديد. نتايج اولويت بندي نشان داد كه شايستگي زنبورداري تيپ هاي گياهي مراتع منطقه متفاوت مي‌باشد. نتيجه درجه اهميت تيپ‌هاي گياهي، در شرايطي كه ارزش شاخص پوشش گياهي (وزن 687/0) بيشتر از شاخص عوامل محيطي (وزن 244/0) و دسترسي به منابع آب (وزن 069/0) است، تيپ‌هاي گياهي As.ad-Ag.tr-Da.mu و Co.ba-As.sp با وزن نهايي 092/0 و تيپ Ag.tr با وزن نهايي 028/0، در مقايسه كلي مجموعه معيارهاي موثر، به ترتيب بيشترين و كمترين شايستگي را از جنبه زنبورداري دارند. نتايج كلي اولويت بندي در مدل زنبورداري نشان داد كه 29 درصد از واحدهاي كاري مورد مطالعه داراي شايستگي عالي و خوب (1S)، 59 درصد داراي شايستگي متوسط (2S)، 6 درصد داراي شايستگي كم (3S) و 6 درصد غيرشايسته (N) براي استفاده زنبورداري است. بنابراين، در برنامه ريزي استفاده از مراتع منطقه جهت زنبورداري توجه به شايستگي و اولويت مناطق مناسب جهت زنبورداري در بهبود وضعيت مراتع منطقه بسيار حايز اهميت است.

Rangeland evaluation is defined as identification and assessmnet of actual and potential production in order tohave a sustainable utilization ofthisvaluable resource. One of the important indirect applications in multiple use of rangelands is Apiculture. In this study, site priority for apiculture was investigated in rangelands of Ghareh Aghach at Semirom in order to have a sustainable utilization of these rangelands. Suitability model for apiculture was formed from integration of three criterias of vegetation cover, environmental factors and water resources availability using FAO method (1991) and Geographic Information System. Afterward, priority of the vegetation types for apiculture was determined through AHP method. Samples were randomly collected along threetransects of two hundred meters longin each vegetation type. Presence and absence, cover percentage, diversity and vegetation composition of pollen and nectar plants were measured using 1m2 quadrates. To determine the priority of the factors, question sheets were used. The results of priority indicated that apiculture suitability of the vegetation types was different. According to the results, index weight of vegetation cover factor (0.687) was more than that of environmental factors(0.244) and water resource availability (0.069). As.ad-Ag.tr-Da.mu and Co.ba-As.sp vegetation types with a weight of 0.092 showed the highest priority in terms of apiculturalwhileAg.tr with a weight of 0.028 had the lowest priority among vegetation types. Generally, the results of apiculture model showed that 29% of land units (vegetation type) was classified as high suitable (S1), 59% with moderate suitability (S2), 6% with low suitability (S3) and 6% non suitable for apiculture. Considering the suitability and priority areas for apiculture is very important in improvement of range condition.