مقايسه ارزش رجحاني گونه هاي مرتعي منطقه انجدان اراك

ارزش رجحاني عبارت از انتخاب گونه هاي در دسترس در چراي آزاد توسط دام مي باشد. اين مطالعه در مراتع نيمه استپي دامنه كوه هاي انجدان اراك واقع در 35 كيلومتري شرق اراك، انجام شد. مراتع انجدان يكي از مراكز مهم دامداري در استان مركزي به ويژه شهرستان اراك مي باشد كه تحت چراي شديد دام قرار گرفته و به همين سبب روز به روز مراتع منطقه فقيرتر مي‌گردد و گونه هاي مرتعي خوشخوراك و با ارزش در معرض خطر و نابودي قرار دارند. خاك منطقه لومي و با درصد سنگ و سنگريزه بالا و متوسط بارندگي منطقه حدود350 ميلي متر در سال مي باشد. اين تحقيق به منظور تعيين ارزش رجحاني گونه هاي گياهي با اهميت مراتع منطقه توسط دام (گوسفند) صورت گرفت تا در طرحهاي مرتع داري از گونه هاي خوشخوراك حمايت شود. بررسي ترجيح چرايي گونه ها توسط دام از طريق (مشاهده مستقيم) زمان صرف شده براي چراي گونه ها در طول فصل چرا و حضور دام به مدت 3 ماه (ارديبهشت، خرداد و تيرماه) در طي 3 سال انجام شد. سپس داده هاي بدست آمده در هر سال به كمك نرم افزار SAS در محيط طرح آزمايشي بلوك هاي كامل تصادفي مورد تجزيه تحليل قرار گرفت و مقايسه ميانگين ارزش رجحاني و گروه بندي آنها با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانكن انجام شد. نتايج نشان داد كه ارزش رجحاني بين گونه ها در ماه هاي فصل چرا (ارديبهشت، خرداد وتير) و در كل فصل چرا اختلاف معني داري در سطح 1 درصد (P < 0.01) وجود دارد. در كل، گندميان و پهن برگهاي يكساله Annual grass&forbs داراي بيشترين ارزش رجحاني مي باشد و بعد لاشبرگ گياهان (Litters) در رتبه دوم قرار گرفته و بعد از آن گونه هاي Bromus tomentelus، Artemisia aucheri وBuffonia kcoelzii به ترتيب در رتبه هاي بعدي از لحاظ ارزش رجحاني قرار دارد.

The preference value is defined as selection of available species by livestock in the free grazing. This study was conducted in semi steppe rangelands of Anjedan located 35 Km far from east Arak. These rangelands are of important centers for keeping livestock which is under heavy grazing with a poor condition. The soil of the study area is loamy with high stone and gravel. This study was performed to determine the preference value of important species for sheep to support palatable species in range management plans. Direct observation (timing) method was used to calculate the time spent on livestock grazing and presence during grazing season for 3 years. Afterward, data were analyzed by SAS software in a complete random block design and Duncan test was used for mean comparisons. The results showed the preference value in different season grazing months significantly differed (p < 0.01). Generally, annual grasses and forbs showed maximum preference value. Plant litters, Bromus tomentelus, Artemisia aucheri, Buffonia koelzii respectively ranked next in terms of preference value.