دگرگوني نظام قشربندي اجتماعي در ايران

The Change of Social Stratification System in Iran from the Fall of Sasanian to the End of Omavids

ورود اسلام به ايران دگرگوني‌هايي در ساختار سياسي و اجتماعي ايران به وجود آورد و بخشي از قشربندي اجتماعي ايران دستخوش دگرگوني شد. اين پژوهش صرفاً تاثير ورود دين اسلام بر قشربندي اجتماعي ايران را از سقوط ساسانيان تا سقوط امويان بررسي مي‌كند. سوال اصلي پژوهش آن است كه ساخت سياسي، اقتصادي و اجتماعي ـ فرهنگي ايران از ورود اسلام تا پايان دوران امويان، چه نقشي در تداوم يا تغيير قشر‌بندي اجتماعي ايران داشت؟ براين اساس فرضيه اصلي پژوهش آن است كه ورود اسلام به ايران تغييرِ حاكميت سياسي و ساخت اجتماعي ـ فرهنگي ايران تا پايان دوران امويان را در پي داشت‌ و در نتيجه بخشي از قشربندي اجتماعي ايران متحول شد. اين پ‍‍‍ژوهش با استفاده از روش جامعه‌شناسانه تدا اسكاچيول و با بهره‌گيري از نظريات تالكوت پارسونز‌‌‌، گي‌روشه و ماكس‌وبر انجام شده‌است. پژوهش حاضر براساس محورهاي نظام‌ قشربندي و تقسيم‌بندي اقشار اجتماعي ايران پس از ورود اسلام، تاثير دين اسلام بر قشربندي اجتماعي ايران، و بررسي عناصر «اعتبار»، «حيثيت» و «منزلت» اقشار اجتماعي ساماندهي شده است. نتيجه پژوهش حاضر آن است كه ورود اسلام به ايران حاكميت ارزش‌ها و هنجارهاي جديد اجتماعي و تغيير ساختار سياسي و اجتماعي را منجر شد كه در نتيجه آن جايگاه ‌و‌ پايگاه برخي از اقشار اجتماعي (‌بالا و متوسط) دگرگوني‌ شد، اما تداوم ساخت اقتصادي ايران به تثبيت و تداوم‌بخشي از اقشار اجتماعي (فرودست) انجاميد.

Introduction of Islam to Iran changed the political and social structures, as well as part of the social stratification system. The present article deals with the effects of the introduction of Islam on the social stratification of Iran from the fall of Sasaninan to the end of Omavids era. The main question concerns the roles of the political, economic and social-cultural structure of Iran- from the introduction of Islam to the end of the Omavids- in the continuation or change of the social stratification system. The main hypothesis is that the introduction of Islam changed the social stratification system as a result of the changing political and socio-cultural structures. The sociological method used in this study was taken from Ted Kachel, and the theories were from Talcott Parsons, Guy Rocher and Max Veber. It has also been organized on the basis of the stratification system and the division of the social classes of Iran after the introduction of Islam, the effects of Islam on social stratification, and the elements of "reliability", "respect" and the "place" of social classes are considered. The results of the study show that the introduction of Islam to Iran led to new social norms and values, and changed the political and social systems. As a result the place of some of the social classes (upper and middle) was changed, but the continuation of the economic structure led to the stabilization of a part of the low class people.