پديده رستم‌التواريخ تاملي بر شخصيت محمّد‌هاشم آصف و اثر تاريخي او

Rostam Al- Tavarikh An Analysis of the Character of Mohammad Hashem Asef and his Historical Work

رستم‌التواريخ و رستم‌الحكما دو تركيب بديع‌اند كه نه در ميان عناوين كتاب‌هاي تاريخي فارسي مي‌توان تركيب ظاهراً بي‌مسمّايي هم‌چون رستم‌التواريخ يافت و نه هيچ حكيمي براي معرفي خود از واژه «رستم» مدد جسته است. اين امر مي‌تواند بيانگر پديده جالبي در تاريخ تاريخ‌نگاري فارسي باشد. مسيله محوري در اين مقاله آن است كه چرا محمد‌هاشم آصف به مطالبي‌ پرداخته است كه در كمتر كتاب تاريخ‌نگاري آمده است. در اين مقاله در نظر است با تمركز بر «شخصيّت» محمد هاشم آصف و «زمانه» او و اجدادش (از اواخر صفويه تا اوايل قاجار)، ماهيّت تاريخي رستم‌التواريخ و شخصيت نويسنده آن بازكاوي شود. بدين منظور از دو رويكرد روش‌شناختي استفاده شده است، تبيين علل و تحليل ادلّه.

Rostam Al- Tavarikh and Rostam Al -Hokama are two innovative combinations among the title of Persian historical books. No man of wisdom has used the word "Rostam" in order to introduce himself. This suggests an interesting phenomenon in the history of historiography. Here, the central issue is that why Mohammad Hashem Asef has dealt with subjects that have not been considered in historiography books. The present article tries to reconsider the historical nature of Rostam Al- Tavarikh and the character of its writer through his personality and the era (end of Safavids through the beginning of Ghajar) he and his ancestors were living in. For this purpose two methodological approaches have been used: the explanation of the causes and the analysis of arguments.