حفاظت و باز زنده سازي منظر رود دره دربند بر اساس الگوهاي رفتاري

Conservation and Rehabilitation of Darband River-Valley Landscape Based on the Behavioral Pattern of Uses

ساختارهاي طبيعي موجود در كالبد شهر، در بهبود كيفيت شهرها، ارتقاي ارزش‌هاي زيبايي شناختي، اكولوژيك و اجتماعي از اهميت ويژه‌اي برخوردارند و بستري براي فعاليت‌هاي تفريحي و گردشگري ساكنان شهرها به شمار مي‌روند. با توجه به تخريب محيط رود دره‌ها در تهران تحت تاثير رفتارهاي گردشگران و ساخت و سازهاي بي رويه در محدوده، هدف اين پژوهش بر حفاظت از محيط رود دره و باز زنده سازي آسيب‌هاي وارده بر منظر رود دره قرار گرفت. روش شناسي پژوهش، جامعه شناسي زندگي روزمره يا روش شناسي مردم‌نگار است كه رفتارها را در ارتباط با محيط مورد بررسي قرار مي‌دهد. ثبت رفتارها با روش مشاهده ساده و با روش عكسبرداري صورت گرفت و نمايش فضايي رفتارها بر روي نقشه منطقه مستند شد كه نقشه الگوهاي رفتاري نام گرفت. نقشه الگوهاي رفتاري در سه مقطع صبح، ظهر و شب ترسيم شد و به موازات آن، تحليل منظر بر اساس معيارهاي زيبايي شناختي و تحليل رفتارهاي استفاده‌كنندگان با توجه به تاثيرات آنها بر محيط طبيعي در قالب رفتارهاي هنجار (سازگار با محيط) و ناهنجار (ناسازگار با محيط) انجام شد و سپس، راهكارهاي طراحي به گونه‌اي پيشنهاد شد كه بر اصل حفاظت از محيط كوهستان و رود دره تاكيد داشته باشد و به اين ترتيب رفتارهاي سازگار با محيط را تقويت كرده و رفتارهاي ناسازگار را كمرنگ‌تر و آسيب‌هاي محيطي ناشي از حضور گردشگران را به حداقل برساند. در مقاله حاضر، رود دره دربند به عنوان نمونه پژوهشي انتخاب شد كه به طراحي محيطي با هدف سازگاري هر چه بهتر رفتارها با محيط، در عين حفاظت از ساختارهاي طبيعي درون شهري انجاميد.

Intra- city natural structures have an important role in developing city qualities and the promotion of its aesthetic, ecological and social values which also allow people to have their recreational activities. As Tehran river-valleys have been damaged according to users’ behaviors and irregular constructions, the present paper aims to identify the typical behavioral characters of tourists in Darband river-valley and to study design solutions in order to decrease the damages caused by their incompatible behaviors to the nature. The methodology of this research is Every-day life sociology or Ethnographical methodology, which considers the relationship between behaviors and the surrounding environment. Users’ behaviors have been observed and photograph all along the river-valley path, which were illustrated through maps, called behavioral patterns. These maps were categorized in three sections including behaviors in the morning, at noon and at night. In the next phase, visual analysis was completed based on aesthetic criterions and behavioral analysis according to their impact on natural environment, in order to consider compatibility of behaviors to nature. Design approach was the conservation of the river-valley and to encourage compatible behaviors and to reduce the incompatible ones. Regard to research results, with the help of design, users behaviors could be adjusted to the nature as a recreational area, which would conclude in its conservation.