مشخصه‏هاي تجارت عمودي درون صنعت در ايران: رويكرد داده‏هاي تابلويي

The Features of Vertical Intra - Industry Trade: Panel Data Approach

تجارت درون صنعت، صادرات و واردات همزمان كالاها و خدماتي است كه در يك گروه صنعتي مشابه دسته‏بندي شده‏اند. تجارت درون صنعت به دو بخش تجارت درون صنعت افقي و عمودي تفكيك مي‌شود كه به ترتيب با تجارت محصولات در يك كيفيت مشابه و ديگري با كيفيت‏هاي متفاوت تعريف مي‏شوند. تاكيد اين مطالعه بر تجارت عمودي درون صنعت به دليل سهم 92/80 درصدي آن طي سال‌هاي ( 2006-1997) از كل تجارت درون صنعت ايران است. در اين مطالعه مشخصه‏هاي تجارت عمودي درون صنعت با استفاده از شاخص گرابل و ليود ميان ايران و چند شريك مهم تجاري آن (چين، كره‌جنوبي، امارات متحده عربي، ژاپن، تركيه، مالزي و سنگاپور) طي دوره (2006-1997) با استفاده از رهيافت داده‏هاي تابلويي مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد. نتايج برآورد مدل ارايه شده در مقاله بدون اعمال تاثيرات ثابت نشان مي‌دهند كه ضرايب برآورد شده براي متغيرهاي سطوحGDP ، تفاوت‌هاي GDP سرانه و نرخ ارز دوجانبه با انتظارات نظري تحقيق سازگاري دارد، اما ضريب به دست آمده براي متغير فاصله جغرافيايي با انتظارات نظري سازگار نيست و مي‌تواند ناشي از ساختار شبكه حمل و نقل باشد. يافته‏هاي اين مقاله مي‌تواند تا حدودي به روشن‏تر شدن مسير سياست تجاري ايران كمك كند.

Inter industry trade (IIT) is simultaneous import and export of commodity and services which have been categorized in a similar industrialized group. IIT deals two parts including horizontal and vertical IIT that are defined by trading of yields which are similar and different in qualification, respectively. Vertical IIT in Iran is about 80/92% of whole IIT, so this paper is focused on it. This study has analyzed the vertical IIT specifications by Grubel and Lloyd between Iran and several important trading partners (such as china, South korea, United arabic emirates, Japan, Turkey, Malaysia and Singapore) via panel data approach at (1997- 2004). The finding results of this paper without considering fixed effects indicates that there is positive relation between vertical IIT levels and GDP and also between the differences of per capita GDP and geographical interval between Iran and selected countries. Therefore, these three variables can be the determinant factors of vertical IIT but by considering fixed effects method, the obtained coefficient for geographical interval is inconsistent with theory which might being lead by structure of transportation network. Findings of this paper can help to shed light on Iran trading policy procedure.