دلايل اصلي پيدايش موشّح در اندلس

An Explanation of the Raison dʹʹêtre of the Andalusian Muwashshah

موشّح، نوع خاصي از شعر است كه در قرن سوم هجري در اندلس(اسپانياي كنوني) به وجود آمد و در پيدايش اوّلين سراينده، اندلسي بودن و حتي در تعريف آن مباحث فراواني وجود دارد. بسياري از محقّقين درباره علّت پيدايش موشّح، اظهار بي‌اطلاعي مي‌كنند. با اين وجود، امور زير را در كتاب‌هاي قديم و جديد عامل پيدايش آن دانسته‌اند؛ آواز اسپانياي قديم، اشعار ملّي و عامي، اشعار تروبادورها (troubadours)، وجود مسمّط، مخمّس و رباعي عربي و تفنن عروضي. عده‌اي ديگر، تاثير مناطق جغرافيايي اندلس، حكومت اشرافي حاكم و اختلاط نژادهاي مختلف بعد از فتح مسلمانان را عامل پيدايش موشّح مي‌دانند. البته بعضي ديگر، آوازهاي يهوديان، زنان جليقيّه و زرياب را نيز از عوامل پيدايش موشّح قلمداد كرده‌اند. اين مقاله در پي آن است كه درستي يا نادرستيِ دلايل فوق را بررسي و حدود تاثير برخي از آنها را مشخص كند و در پايان نيز دلايل اصلي پيدايش موشّح در اندلس را برشمرد.

Muwashshah is a poetic form which originated in Andalus (the present-day Spain) in the third century after Hegira, and much has been said on its first composer, Andalusian origin, and definition. While many researchers admit that they are uninformed concerning the causes or the justifying reasons for the emergence of Muwashshah, they consider in both old and new books several factors as the major grounds for its emergence, which include: Lyrics of the ancient Spain, national and folk songs, troubadour poetry, poems in rhymed couplets, cinquains, Arabic quatrains and Ar?? meter. For some, the grounds for the emergence of Muwashshah lie in the role played by Andalusia’s geographical regions, the ruling aristocracy, and the mingling of different races following the Muslim Conquest. Others, also, add to the above list the Hebrew songs, Galician women, as well as the role of Ziryab (the great musician and composer) in this regard. The present article intends to investigate whether and to what extent the above factors can serve as the original grounds underlying the emergence of Muwashshah; it also aims to specify the contributions made by some of the above factors in this respect, and finally enumerate the major grounds accordingly.