بررسي عوامل موثر بر شكل گيري بافت روستايي، مطالعه موردي روستاي پا قلعه خوزستان

The Factors Affecting the Formation of Rural Texture

رابرت چامبرز مجموعه اي از عواملي كه براي محقق شهرنشيني مانع دريافت تصوير واقعي روستا مي شود را بر شمرده است. وي اشاره مي كند كه محققين بيشتر به روستاهايي مراجعه مي كنند كه دسترسي به آنها از راه جاده سهل تر باشد و با روستاهاي دور افتاده كمتر سروكار دارند. روستاي پا قلعه با اينكه پتانسيل جذب توريست به دليل قدمت تاريخي آن و قرارگيري غار تاريخي و روستاي جديد الاحداث در يك مكان و همچنين قرارگيري آن در كنار مناظر زيباي درياچه دز، بسيار حايز اهميت است. روستاي پا قلعه در حدود 35 كيلو متري شمال شهر دزفول در استان خوزستان است. اين روستا بر اساس آمار سال 1384 داراي 210 نفر جمعيت است. روستاي مورد مطالعه كه در بالاي يك دره و در دامنه يك كوهپايه قرار گرفته است. در بالاي كوه، غاري تاريخي شكل گرفته بود كه سكونتگاه مردم تا دوره پهلوي بوده است و اكنون ساكنان آن غارها در روستاي مورد مطالعه سكني گزيده اند . از زمانهاي دور اهالي اين ديار در درون غار بالاي كوه به زندگي ادامه مي دادند كه اين غار به شكل دفاعي بوده است و داراي دروازه اي بزرگ براي ورود به اين غارها بوده كه مطابق معماري قلعه ها بوده است. اما با اينكه (پا قلعه) به روستاي فعلي نقل مكان كرده شكل فضايي و مكاني روستا مصالح خود را برگرفته از مصالح بوم آورد محلي ، جهت گيري براساس قراردادهاي جغرافيايي و طراحي فضايي آن بر اساس فرهنگ موجود پديد آمده است. در اين پژوهش كه با روش تحليلي- توصيفي و با مطالعات ميداني در روستا و با مصاحبه حضوري با ريش سفيد و اهالي ساكن روستا و مطالعات كتابخانه اي است كه در نهايت منتج به عوامل ذيل گرديد كه در شكل گيري بافت روستايي موثرند: اول، تاثير بوم طبيعي و مصنوعي در بافت. دوم، فرهنگ اجتماعي حاكم بر روستا. سوم، عوامل جغرافيايي موثر در شكل گيري بافت. چهارم، نقش سنت سكونت حاكم در منطقه. كه بدون توجه به هر يك از موارد فوق طراحي بافت روستا امكانپذير نخواهد بود.

Pa–Qalʹee village is located about 35 km north of Dezful in Khuzestan province. According to the national census in 1384 (2006) Pa-Qalee’s has 210 population and is located in the upper-side of a valley on the top of a mountainside area. In the past, there was a historically formed cave on top of this mountain in which people were living at Pahlaviʹs era and now itʹs population live in this village. Robert Chambers has counted some factors hindering perception of real image of a village by an urban researcher. He then points out that researchers only go to the villages which are easier to access through roads and finally have few contacts with other remote villages. Pa-Qalʹee with its unique historical significance, also neighborhood with historical cave and a newly – formed village and finally neighboring with beautiful views of Dezz lake with potential features for attracting tourists is of high importance. In old days , the people of this village were living up the mountain in the cave with defensive shape and a big gate for entrance based on cave architecture. In spite of moving into the new village, however its shape is formed by local materials and its orientation affected by geographical conventions and spatial designing is based on their existing culture. This study which has been carried out through analytical-descriptive method by conducting a field research in mentioned village, interviewing with villagers in particular elder people, and library studies, finally resulted in the following findings which are effective in the formation of rural texture: 1. Effect of artificial and natural habitat 2. Prevalent social culture in the village 3. Effective Geographical elements in texture formation 4. Role of prevalent habitation tradition in the region However without considering the above factors, the texture design of the village would be impossible.