تحوّل معنايي «يا رب» در بديع و دستور فارسي و تطبيق آن با شعر عربي و فارسي

4- The Semantic Change of ‘Yā Rab’ (‘Oh, God!’) in Persian Rhetoric and Grammar and Its Comparison with Arabic Poetry and the Holy Qur’ān

شاعران و نويسندگان بزرگ ادبيات فارسي و عربي، به مدد موهبت سرشار و ذوق هنري خود، تركيبات واژگاني را، هم از لحاظ ساختاري و هم از حيث معنوي، متحوّل كرده اند. در اين ميان، يكي از مصاديق اين خلاقيت ها، كاربرد تركيب «يارب + ادات استفهامي تعجبي» است كه براي ابراز تعجب همراه با اغراق يا غلو، نسبت به امري به كار مي رود. زماني كه «يارب» همراه ادات استفهامي تعجبي باشد، اغراق در تعجب را نشان مي دهد، چون در علم بديع، گاهي خود ندا براي تعجب و ابراز شگفتي است و گاهي «سوال» مفيد تعجب است و زماني كه اين دو با هم تركيب مي شوند تعجبي شديد و غلوآميز به همراه دارند. اين در حالي است كه تركيب «يا رب» در زبان اصلي خود ساختاري ندايي دارد و مفهومي دعايي از آن مستفاد مي-شود. كامل ترين مفهوم معادل براي «يا رب + ادات استفهام مفيد تعجب»، در زبان فارسي، تركيب (بناميزد) است. اين مقاله، حاصل تحقيق در دو حوزه بديع و دستور زبان پارسي و نيز حوزه بلاغت زبان عربي در شعر و نيز قرآن كريم است.

Using their talent and artistic taste, the Persian and Arab great poets and writers have changed the lexical phrases, structurally and semantically. One of the examples of such innovations is using the phrase ‘Oh, God + the exclamatory-interrogative device’ which is used to show surprise with exaggeration and overstatement. When using the phrase ‘Oh God’ with the exclamatory-interrogative device, it shows exaggeration in surprise; because in the rhetoric, sometimes apostrophe or aversio, is used for exclamatory intentions. And some questions are of exclamatory nature, that is, they express surprise. So combining apostrophe and exclamatory questions produces an intensively exaggerated surprise. Whereas originally the phrase ‘oh, God’ is just a benedictory apostrophe used in the prayers. The most appropriate Persian equivalent for ‘oh, God+ the exclamatory-interrogative device” is the phrase ‘be n?m-e izad’. This article is the result of research in the two areas of Persian rhetoric and grammar, and Arabic eloquence in poetry and the Holy Qur’?n.