ارزيابي تحمل به خشكي انتهايي لاين‌هاي اميدبخش كلزا بهاره (Brassica napus L.)

Evaluation of Terminal Drought Tolerance in Spring Rapeseed (Brassica napus L.) Promising Lines

به منظور ارزيابي تحمل به خشكي انتهاي فصل در لاين‌هاي اميد بخش كلزاي بهاره تعداد 11 لاين بهاره به همراه رقم هايولا 401 به عنوان شاهد در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو شرايط تنش و بدون تنش خشكي طي دو سال زراعي 88-1387 و 89-1388 در مركز تحقيقات كشاورزي صفي‌آباد دزفول مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بر اساس شاخص حساسيت به تنش (SSI) و شاخص تحمل به تنش (TOL) لاين‌هاي L5 و L1 به عنوان لاين‌هاي متحمل‌تر شناخته شدند. شاخص‌هاي تحمل به تنش (STI) و ميانگين هندسي بهره‌وري (GMP) كه مقادير بالاي آن نشان‌دهنده تحمل به تنش خشكي مي‌باشد، ژنوتيپ‌هاي هايولا 401 و L1 را به عنوان ژنوتيپ‌هاي با عملكرد بالا در هر دو شرايط عادي و تنش تعيين كردند. با در نظر گرفتن كليه شاخص‌ها و با توجه به اينكه لاين‌هاي متحمل برتر بايد داراي عملكرد بالا در شرايط عادي و حداقل كاهش عملكرد در شرايط تنش باشند. هايولا 401 و L1 به عنوان ژنوتيپ‌هاي مناسب براي شرايط تنش خشكي انتهاي فصل انتخاب شدند. همچنين با توجه به همبستگي مثبت و معني‌دار شاخص‌هاي STI، GMP و MP با عملكرد دانه در شرايط مطلوب و تنش، در مجموع اين شاخص‌ها به عنوان معيارهاي مناسب جهت شناسايي لاين‌هاي اميد بخش كلزاي بهاره متحمل به تنش خشكي انتهاي فصل شناخته شدند.

To evaluate terminal drought tolerance in promising lines of spring rapeseed, using stress tolerance indices, this research was conducted in 2008-09 and 2009-2010 growing seasons in Safiabad Agricultural Research Center, Dezfoul, Iran. Eleven promising lines of spring rapeseed as well as Hyola401 (check) were evaluated in two separate field experiments using randomized complete block design with three replications in non-stress and terminal drought stress conditions. Results revealed that L5 and L4 were more tolerant than other lines using Stress Susceptibility Index (SSI) and Tolerance Index (TOL). However, Stress Tolerance Index (STI) and Geometric Mean Productivity identified Hyola401 and L1 line as genotypes with higher yield in both non-stress and drought stress conditions. Considering all drought tolerance indices, Hyola401 and L1 were suitable and adapted genotypes in terminal drought stress conditions. Study of correlation coefficients between seed yield in non-stress and terminal drought stress conditions and STI, GMP and MP showed that these indices are suitable for identification of terminal drought tolerant promising lines of spring rapeseed.