همگرايي اسطوره و عرفان

Convergence of Myth and Theosophy

از ديرباز و از نخستين ادوار رشد تدريجي و بلوغ فكري بشر؛ انسان همواره در جستجوي مباني و منابع بعضي از علوم در حوزه‌هاي گوناگون، به ويژه در حوزه علوم انساني بوده است. و در همين فرايند چه بسا در انديشه كشف رمز و رازهاي مرتبط با همگرايي اين علوم نيز بوده باشد. بي‌گمان خاستگاه اغلب علوم انساني از وجوه مشترك برخوردارند، وليكن در ادامه به جهت گسترش دامنه آن‌ها، اين گونه به نظر مي‌رسد كه سرچشمه‌هاي تكوين و شكل‌گيري آن‌ها بايد متفاوت باشد. لذا مقوله‌هايي مانند اسطوره و عرفان، اگرچه داراي رويكردهاي به ظاهر متفاوت هستند، اما همگرايي اين دو در مواضع متعدد به ويژه در بعد تاويل پذيري، نمادين بودن زبان، مباني شناخت، تقدس و كيفي بودن زمان و مكان، دين‌گرايي و سنت شكني بر كسي پوشيده نيست. وجوه اشتراك در اين همگرايي اگر چه هر يك داراي برجستگي‌هاي ويژه‌اي است كه در تقريب اين دو مفهوم نيز تاثيرگذارند، اما ميزان و كميت اثربخشي تمامي وجوه يكسان نمي‌نمايد. در اين ميان وجوهي مانند: تاويل پذيري، نمادين و استعاري بودن زبان در دو مفهوم اسطوره و عرفان و نيز مباني شناخت و معرفت‌شناسي و كيفي بودن زمان و مكان در قياس با ساير وجوه ديگر، از جايگاه برتر برخوردار مي‌باشند. به نظر مي‌رسد كه مقوله‌هاي از جمله: دين‌گرايي، هنر‌گرايي، روايت‌گري، سنت‌شكني و تاثير متقابل معنايي؛ هر يك در جايگاه خود، در تعميق اين همگرايي بي‌تاثير نباشند. البته با اندكي تامل بيشتر شايد بتوان به وجوه ديگري در اين همگرايي دست يافت، كه نگارنده به جهت پرهيز از اطناب در كلام، به همين اندازه بسنده مي‌نمايد.

It seems that almost all sciences are common in some case, showing showing their convergence obviously. In this case, convergence of human sciences is considerably felt due to the unity of subject, that’s the human identity, compared to other sciences, and the convergence of myth and theosophy naturally deserves deep thinking in this case. Through precision in the origin of evolution and development of concepts of myth, in one hand, and the development of theosophical issues, on the other hand, we may find out that these two intellectual movements of human have had the common aspects from the past, less paid attention to. The aspects such as symbolic and metaphorical language, semantic interaction, religionism, modernism, esistemology, and also other fields being out of this article, all indicate the close relationship and extensive convergence of such two intellectual fields to each other. Author is willing to introduce this convergence clearly by scientific and evident description and analysis. It shall be also noted that “which one of the mentioned aspects may be more effective on generalization of such interaction and convergence?”