كليدواژه :
برنامه ريزي , استقرار جديد , تجديد اسكان , جابه جايي , مكان يابي , مشاركت مردمي
چكيده فارسي :
هر ساله ميليون ها نفر از مردم جهان، در پي اجراي پاره اي از پروژه هاي عمراني، به اجبار از محل زندگي خود رانده شده، و در حاشيه شهرها، در شرايط دشوارتري نسبت به قبل از جا به جايي، استقرار مي يابند. مقاله حاضر در جستجوي پاسخي است براي اين سوال كه چگونه مي توان در شرايط عادلانه، براي جا به جايي غير اختياري برنامه ريزي نمود و آن را تحقق بخشيد.
مايكل ام سرِنيا در "مدل خطر و بازسازي" خود، سوال هاي پايه اي در مورد جا به جايي را چگونه فقير شدن رانده شدگان و چگونگي جلوگيري از آن، مي داند. به گفته او، هشت خطر، فرايند فقير شدن را ايجاد مي كند. اما با برنامه ريزي مي توان اين فرايند را وارونه كرده و شرايط عادلانه اي در تبديل جا به جايي به تجديد اسكان، فراهم نمود. ديدگاه فقير شدن در طرح مكان يابي براي تجديد اسكان در حوزه سد كارون 3 به كار گرفته شد كه به دو پيش برنامه تجديد اسكان و تجديد اشتغال انجاميد اما اين طرح، تحقق نيافت. در بررسي شرايط تحقق پذيري اينگونه برنامه ها در تجارب جهاني مشخص گرديد كه ابتدا مردم شناسان و جامعه شناسان اثرات فقير شدن را مستند نمودند. سپس، بر پايه ديدگاه سرنيا، مدل "جا به جايي غير ارادي و تجديد اسكان" بيان گرديد و گام بعدي، به منظور عملياتي كردن اين مدل، عبارت بود از تربيت همراه با آموزش عالي و كارآموزي نيروهاي ماهر مشاركت جويان محلي، با همكاري انستيتوي توسعه اقتصادي بانك جهاني، در كشورهاي علاقمند به حل مشكل جابه جايي. ضرورت بعدي، تلاش اصولي در تدوين سياست ها و دستورالعمل ها و قوانين مرتبط با جا به جايي است، كه توسط دولت ها و يا برخي از فعالان اجتماعي پيشنهاد و اقدام مي شود.
نتيجه نهايي اينكه مديريت جا به جايي، اراده و تلاش همه جانبه ملي را مي طلبد و نمي توان با سلايق و توان هاي محلي از عهده اين مهم برآمد ضمن آنكه بايد توجه داشت متوليان تخصصي و بخشي طرح هاي توسعه نمي توانند مديريت جا به جايي را به عهده گيرند. لذا
مي بايستي يك سازمان متولي با نفوذ و اختيارات فرا بخشي در سطح ملي با برخورداري از ويژگي هاي خاص ايجاد و مسوليت تدوين برنامه، در يك فرايند علمي و اصولي، به برنامه ريزان فضايي واگذار گردد.
چكيده لاتين :
Every year millions of people in the world, following the implementation of development projects, are forced to be displaced and settling in the margin of the cities in the difficult conditions than before the resettlement. Present article, seeking an answer to the question of how to plan for involuntary resettlement in justly conditions, and, how to accomplish these plans.
Michael M. Sernea, in his own "Model of Hazard and Reconstruction", declares that the basic questions on resettlement are circumstances of displacement and manner of itʹs prevention. According to him, eight hazards cause impoverishment. But it is possible, by planning, to reverse the process, and provide the condition of turning resettlement into rehabilitation. The impoverishment approach was exploited in the rehabilitation program in the area of Karoun3 dam which accomplished in two pre programs of rehabilitation and re occupation. But the program, didnʹt accomplished. Studying of the accomplishment conditions of such programs in universal experiences, it became clear that, anthropologists and social scientists were the first who documented the impacts of impoverishment. Then, on the base of Serneaʹs approach, the "involuntary resettlement and rehabilitation" model was explained, and the next step, in order to make the model operative, training was along with high education and traineeship of skillful forces of local participators, with collaboration of World Bank Economic Development Institute, in countries interested in resolution of resettlement. The next necessity was essential attempt to compile policies, instructions and laws related to resettlement, which were suggested and done by state or social activators.
As the final result, resettlement management, requires the national overall will and endeavor, and canʹt be succeeded through local tact and ability. Thus, must be constituted an authorized organization, with trans sectoral jurisdiction and influence, and having certain specifications, at national level, and also leave the responsibility of plan preparation, through an essential and scientific process, to spatial planners.
