تاثير تنش NaCl بر رشد زايشي برنج ايراني بر اساس شاخص هاي تحمل وانتخاب به كمك روش باي پلات

Effect of NaCl stress on Iranian rice genotypes in reproductive stage on the base of tolerance indexes and screen by Biplot Method

چكيده جهت بررسي 40 ژنوتيپ بومي و لاين هاي اصلاح شده اميد بخش برنج نسبت به تنش شوري و همچنين شناسايي شاخص مناسب براي ارزيابي تحمل به تنش شوري، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در 3 تكرار در گلخانه دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در سال زراعي 1387 اجرا گرديد. پس از بررسي رويشي تعداد 21 ژنوتيپ برنج انتخاب شدند و در مرحله رشد زايشي، در سال زراعي 1388 مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه در تنش 88 درصد كاهش در عملكرد، بيشترين ميزان عملكرد / 100 ميلي مولار كلريد سديم رقم حسني با 14 دانه را داشت. تجزيه همبستگي در سطوح شوري 60 و 100 ميلي مولار نشان داد كه عملكرد تحت شرايط تنش با شاخص هاي ميانگين هارمونيك، شاخص تحمل به تنش و شاخص حساسيت به تنش بيشترين رابطه مثبت و معني دار را دارد. بنابراين اين شاخص ها براي ارزيابي تحمل به تنش شوري براي ژنوتيپ هاي برنج در محيط تنش مناسب مي باشند. براساس نتايج به دست آمده از تجزيه به مولفه هاي اصلي براساس 17 صفت و شاخص هاي تحمل در غلظت 60 و 100 ميلي مولار كلريد 92 درصد از تغييرات كل / 90 و 38 / سديم، به ترتيب تعداد 5 و 4 مولفه معرفي شدند كه در مجموع 70 را توجيه نمودند. تجزيه باي پلات نشان داد كه لاين 109 و شصتك محمدي با دارا بودن شاخصتحمل به تنش بالا و قرار گرفتن در ناحيه مطلوب باي پلات به عنوان پايدارترين ارقام در دو محيط تنش و بدون تنش شناخته شدند و به عنوان متحمل ترين ارقام به تنش شوري جهت پژوهش هاي اصلاحي معرفي مي شوند. در تنش 100 ميلي مولار كلريد سديم هيچ كدام از ژنوتيپ ها از پايداري عملكرد برخوردار نبودند. واژه هاي كليدي: تنش شوري، برنج، شاخص هاي تحمل و حساسيت، تجزيه باي پلات

Abstract In order to evaluate salt stress on 40 rice genotypes and identification of a proper indicator of salinity tolerance of rice in a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with 3 replications in greenhouse at Sari Agricultural Science and Natural Resources, during 2009.Twenty one genotypes were selected in vegetative growth and evaluated in reproductive growth stage. The results showed that Hasani had more grain yield (88.14% reduction) in 100 Mm NaCl stress. Correlation analysis showed that correlation between Ys with STI and SSI were significant and positive in 60 and 100 Mm NaCl. Thus, these indices are suitable for evaluation of rice genotypes to salt stress environments. Base on the results of main components analysis on 17 traits and tolerance indices introduced 4 and 5 components that they explained 90.70% and 92.38% of variation. Biplot analysis showed that line 109 and Shastakmohammadi were identified staple cultivars in stress and non stress environments because these genotypes had high STI and they located in suitable area in biplot. Any evaluated genotypes had yield stability in 100 Mm NaCl stress. Keywords: Salt stress; Rice; Tolerance and sensitivity indices; Biplot analysis.1