ارزيابي تنوع ژنتيكي توده‌هاي بومي جو پاييزه غرب ايران

Genetic diversity of winter barley landraces collected from west of Iran

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي صفات زراعي در جوهاي پاييزه غرب ايران ، 32 توده بومي و چهار ژنوتيپ شاهد (EBYTC74-2، EBYTC74-10، EBYTC74-12 و ماكويي) در يك آزمايش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 80-1379 در مركز تحقيقات كشاورزي لرستان مورد ارزيابي قرار گرفته وتعداد 23 صفت زراعي براساس دستورالعمل موسسه بين‌المللي ذخاير توارثي (IPGRI) اندازه‌گيري شدند. تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه توده هاي مورد مطالعه از نظر اكثر صفات اختلاف معني‌داري داشتند. اين موضوع نشان دهنده وجود اختلاف ژنتيكي قابل ملاحظه در ژرم‌پلاسم مورد مطالعه است. توده بومي جو دو رديفه گيلان غرب با عملكرد دانه 6054 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد را داشته و با ميانگين هر چهار رقم شاهد و ميانگين كل توده ها اختلاف معني‌داري نشان داد گروه‌بندي اين توده ها با روش تجزيه خوشه اي انجام و سه خوشه حاصل شد. توزيع توده ها در درون خوشه ها الگوي نسبي از نقاط جمع آوري شده در مناطق غرب كشور را نشان داد. عدم مطابقت كامل توده ها از محل هاي جمع آوري آنها در تجزيه خوشه اي مي تواند به علت تبادل ژرم پلاسم بين مناطق مختلف غرب كشور و يا مشخص نبودن مبدا دقيق آن ها باشد. وراثت‌پذيري عمومي عملكرد دانه و اجزاي آن، يعني تعداد پنجه‌هاي بارور، طول سنبله اصلي، تعداد دانه در سنبله اصلي و وزن هزار دانه، به ترتيب 79/0، 82/0، 98/0، 93/0 و 93/0 برآورد شد. با توجه به بالا بودن وراثت پذيري عمومي، ضريب تغييرات ژنتيكي و ميزان بازده ژنتيكي در بين توده‌ها براي عملكرد دانه و اجزاي آن، مي‌توان اظهار داشت كه امكان گزينش ژنوتيپ‌هاي مطلوب و استفاده از آن ها در دورگ‌گيري براي توليد لاين‌هاي اصلاح شده وجود دارد.

T‏‏‏o study the genetic variability of agronomic characteristics in winter barley landraces collected from western parts of Iran, 32 landraces and four improved cultivars/lines as checks;EBYTC74-2, EBYTC74-10, EBYTC74-12 and Makouee were examined using randomized complete block design with three replications in Agricultural Research Center of Lorestan in 2001 cropping cycle. Twenty three agronomic characters were measured according to instructions of IPGRI. Analysis of variance indicated significant differences among entries for all characters. This analysis also showed high genetic diversity within the germplasm. The two-row landrace barley from Gilan Gharb yielded 6054 kg.ha-1 which was significantly different from the yield of checks and other landraces. Grouping of landraces by cluster analysis resulted in three clusters. Most of the entries within clusters corresponded with their geographical origin. However, some discrepancies existed that could be due to exchange of germplasm between geographical regions, or because of unknown origin of some landraces. Broad sense heritability of grain yield and its components, such as umber of fertile tillers, main spike length, No. of grains per main spike and 1000-grain weight, were 0.79, 0.82, 0.98, 0.93 and 0.93, respectively. Because of high heritability, genetic coefficient of variation and genetic gain, it is possible to select superior genotypes for hybridization and developing superior lines.