حمام حاج ميرحسن قزوين؛ گرمابه‌اي از اوايل دوره قاجار

The Bathhouse of Haj Mir-Hossein Qazvin, a bath from early Qajar Era

چكيده: حمام‌هاي عمومي در زمره ابنيه عام‌المنفعه‌اي هستند كه با ظهور دين اسلام،كه مقدمه بسياري از فرايضش تطهير است، در سراسر قلمرو اسلام گسترش يافتند. متاسفانه از آغاز دوران اسلامي تا قرن هشتم هجري قمري، نمونه‌اي پابرجا از حمام‌هاي عمومي در ايران باقي نمانده است، اما از دوره صفوي و به‌ويژه دوره قاجار حمام‌هاي عمومي بسياري در سراسر ايران هنوز پابرجاست. يكي از شهرهايي كه تعداد زيادي حمام عمومي قديمي در آن وجود دارد، قزوين است. از حمام‌هاي پيش از دوره صفوي در اين شهر نمونه پابرجايي نميشناسيم و در متون كهن پيش از اين دوران نيز به‌جز نام حمام قمك و حمام مسلم به نام ديگري برنميخوريم، اما منابع دوره صفوي به احداث حمام‌هاي متعدد در شهر در اين دوره اشاره كرده و جهانگردان خارجي هم، كه در اين عصر از قزوين ديدن كرده‌اند، به تعدد و زيبايي گرمابه‌هاي عمومي اين شهر اشاره كرده‌اند. امروزه از دوره صفوي حمام‌هاي بلور و قجر برجاست كه هردو مرمت و بازسازي شده و به موزه تغيير كاربري يافته‌اند. در دوره قاجار نيز تعداد زيادي گرمابه در قزوين احداث شد. اديب‌الممالك، دولتمرد دوره قاجار، از 50 باب حمام عمومي در شهر قزوين در زمان خود ياد كرده كه 15 باب از آنها در زمره حمام‌هاي مشهور بوده‌اند. يكي از حمام‌هاي مشهوري كه وي از آن نام ميبرد حمام حاج ميرحسن است‌. اين حمام، كه قديمي‌ترين حمام به‌جا‌مانده از دوره قاجار است، در سال‌هاي اخير مرمت و بازسازي شده و در حال حاضر به موزه و فرهنگسرا تغييركاربري يافته است.

The public bathhouses are included in buildings as public utilities that have been expanded throughout Islamic realm by arising Islamic religion that cleaning is the preamble for most of its rites. Unfortunately, from the beginning of Islamic period until 8th hegira century (15th AD century) no stable sample of public bathhouses remained in Iran, but many public bathhouses have still remained from Safavid and especially from Qajar era all over Iran. Qazvin is a city where there are a lot of public bathhouses. We may not know any remained bathhouses in this city as sample of pre-Safavid era and except for Ghomak and Moslem bathhouses, we could not find another name in ancient texts before this period. But, the Safavid sources have referred to construction of several bathhouses in this city during this period while those foreign tourists, who visited Qazvin in this period, implied numerous and beautiful public bathhouses in this city. Today, Boloor and Qajar bouthhouses have been resumed from Safavid era while both of them were were repaired and reconstructed and used as museums. Also during Qajar period, a great number of bathhouses were constructed in Qazvin. Adib-Al-Mamalek, a stateman of Qajar period, has mentioned 50 public bathhouses located in Qazvin City out of which 15 samples of them were among well- known baths. Haj Mir Hossein bathhouse is one of those famous bathese he referred to them. This bathhouse is also one of the oldest baths remained from Qajar Dynasty. This bath was repaired and reconstructed during recent years and it has been currently converted and used as museum and art and culture center.