بررسي گونه‌هاي سرخس در معرض تهديد در استان گيلان و مقايسه طبقه‌بندي حفاظتي با معيارهاي سازمان جهاني حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي (IUCN)

A study of threatened species of ferns in Gilan province (N Iran) providing a comparison of protective classification of conservation based on IUCNʹs factors

طي فعاليت‌هاي ستادي و ميداني، تعداد 402 نمونه سرخس در استان گيلان مورد بررسي قرار گرفت كه به 13 تيره، 21 جنس و 44 گونه متعلق بودند. پس از انجام مرحله غربالگري و طبق روش جديدي كه براي نخستين بار در ايران به كار گرفته شده است، تعداد 17 گونه، مورد تهديد شناخته شدند. در نتيجه، يك گونه در مرحله بحراني يا در معرض خطر جدي انقراض (CR)، چهار گونه در معرض خطر خيلي بالاي انقراض (EN)، شش گونه آسيب‌پذير يا در معرض خطر بالاي انقراض (VU) و شش گونه نادر يا كمياب (R) شناخته شدند. هم‌چنين، تعداد 20 گونه در حال حاضر نيازي به برنامه حفاظتي ندارند و اطلاعات موجود در مورد هفت گونه نيز هنوز كامل نشده و نمي‌توان با قطعيت در مورد ميزان تهديد آن‌ها نظر داد. استان گيلان مهمترين و متنوع‌ترين زيستگاه سرخس‌هاي ايران محسوب مي‌شود و حدود 77 درصد گونه‌هاي سرخس كشور را مي‌توان در اين استان يافت. جنگل‌تراشي، فعاليت‌هاي راه‌سازي و عمراني، چراي بي‌رويه دام‌ها و نفوذ گياهان غيربومي از مهم‌ترين دلايل تهديد سرخس‌هاي استان گيلان محسوب مي‌شوند.

During an investigation on pteridophytes (ferns) of Guilan province (N Iran), 402 specimens were studied. Of these, 44 species, under 21 genera, belonging to 13 families, were identified. Based on the approved instruction given by the "International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN)", after performing the filtering stage, 17 species were identified as endangered. The results showed that different threat factors could be considered as an important step to all endangered plants. Deforestation, road-construction, uncontrolled grazing together with invasion of non-indigenous plants, are the most causes considered as threat factors in relation to fern community of the area. It also showed that, out of 44 species that are so far identified from the area, one is considered as critically endangered (CR), five as endangered (EN), five as vulnerable (VU) and six as rare (R) species. In addition, 20 species have suitable population, hence, do not need much attention. The present knowledge is not yet enough for the left seven species which means, we are still unable to provide more comment. The area under the present survey has one of the richest diversified habitats of ferns that consist about 77% of all fern species found in Iran.