مروري بر رنگزاهاي راكتيو

A Review on Reactive Dyes

ازسال 1956 تا كنون استفاده از رنگزاهاي راكتيو در صنعت نساجي به دليل پيوندهاي كووالانسي با پارچه و در نتيجه ايجاد ثبات شستشويي بالا، روند رو به افزايشي داشته است. در طي اين زمان هدف عمده مطالعات برروي سنتز رنگزاهاي راكتيوي با گروه‌هاي واكنش‌پذير بوده است كه اولا ميزان واكنش‌پذيري اين گروه‌ها به اندازه كافي براي تشكيل پيوند كووالانس با پارچه باشد و ثانيا ميزان واكنش‌پذيري آنقدر زياد نباشد كه سبب آبكافت رنگزا در طي فرآيند رنگرزي گردد. زيرا، آبكافت رنگزاها در طي فرآيند رنگرزي و ورود آنها به محيط زيست سبب ايجاد نگراني زيست‌محيطي مي‌شود. تا كنون براي ايجاد تعادل در ميزان واكنش‌پذيري گروه‌هاي واكنش‌پذير تغييراتي در ساختار رنگزاهاي راكتيو از جمله تغيير در نوع گروه واكنش‌پذير (تري‌آزين، دي‌آزين، دي‌كلرو كويينوكزالين، فسفونيك اسيد و سولفاتو اتيل سولفون)، تعداد گروه‌هاي واكنش‌پذير (يك عاملي و چند عاملي) و نوع گروه اتصال‌دهنده بين گروه‌هاي واكنش‌پذير و رنگ‌ساز اعمال گرديده است. در بين گروه‌هاي واكنش‌پذير رنگزاهاي راكتيو، گروه‌هاي مونوكلروترآزين و وينيل سولفون داراي اهميت بيشتري هستند و رنگزاهاي راكتيو دو عاملي و سه عاملي تجاري با خصوصيت رنگرزي خوب به صنعت معرفي شده‌اند. در اين مقاله، مروري از پيشرفت رنگزاهاي راكتيو سنتز و تجاري شده از ابتدا تا به امروز گردآوري شده است و تمركز اين مقاله بيشتر بر روي گروه‌هاي واكنش‌پذير موجود در رنگزاهاي راكتيو است. با مروري بر مقالات و ثبت اختراعات مطالعه شده مي‌توان متوجه شد كه هنوز هم در اين نوع رنگزاها فضا براي پيشرفت فراهم است.

Since 1956, the reactive dyes due to having covalent bonds with the fibre and possessing excellent fastness properties, have a wide textile industrial application. During this period, most of the investigations are focused on synthesis of reactive dyes with novel reactive groups which firstly, have sufficient reactivity to covalent bonding with the fibre and secondly, have not that high reactivity to hydrolyze the reactive dyes during the dyeing process. Since, hydrolyzed dye during the dyeing process in the house effluent causing environmental issues. Therefore, in order to balance the amount of reactive dyes reactivity to covalent bonding with fibre instead water, the structural modifications of reactive dye including change in the type of reactive groups (triazine, diazine, dichloroquinoxaline, phosphonic acid and sulphatoethylsulphone), the number of reactive groups (monofunctional and bifunctional) and the type of bridging groups which make the linkage between chromogen and reactive group, have been applied. Monochlrotriazine and vinylsulphone are most important reactive groups in reactive dyes and also commercial bi-functional and tri-functional reactive dyes with good dyeing properties have introduced to the textile industry. A comprehensive literature review on development of commercial and synthesis reactive dyes has been provided in this paper. This article concentrated on developments of reactive groups’ type. The evaluation of studied patents and papers prove that there is still room for progress in this type of dyes