شناخت جهان متن رباعيات خيام براساس نگاشت نظام با رويكرد شعرشناسي شناختي

Reading the Text World of Omar Khayyamʹʹs Poetry According to System Mapping by Cognitive Poetics Approach

اين مقاله به بررسي جهان‌هاي متن رباعيات عمر خيام با رويكردي نوين به نام شعرشناسي‌شناختي مي‌پردازد. بررسي و شناخت اين جهان‌ها در چهارچوب نظريه مارگريت فريمن (2007) صورت مي‌گيرد كه در اين چهارچوب در سه سطح نگاشت ويژگي، نگاشت رابطه‌اي و نگاشت نظام به تحليل شناختي متن پرداخته مي‌شود. با خوانش جهان متن خيام از لحاظ نگاشت نظام، به معناشناسي جهان فكري و ترسيم ساختار شعر او مي‌توان دست يافت. هدف اين پژوهش اين است كه نشان داده شود، چگونه نگاشت‌هاي شناختي مي‌توانند ميان شعر و زبان خودكار تمايز قايل شوند و به تحليل شعر بپردازند. پرسش‌هاي پژوهش عبارت‌اند از اين‌كه: 1- چگونه نگاشت نظام به مثابه ويژگي اصلي شعر و با استفاده از دو سطح نگاشت ديگر، مي‌تواند به خوانش شعر كمك كند؟2- چگونه سه سطح نگاشت شناختي مي‌توانند جهان متن خيام را ترسيم كنند؟ 3- چگونه با رويكرد شعرشناسي مي‌توان به تعيين محدوديت‌هاي تفسيرهاي چندگانه و بازشناسي متن منسوب از متن اصلي رسيد؟ بررسي جهان متن با اين رويكرد مي‌تواند ابزاري براي تحليل متن ارايه دهد كه نظريه ادبي فاقد آن است.

The focus of this study is to analyze the text world of Omar Khayyamʹs poetry by a novel approach called cognitive poetics. To examine the author’s/readerʹs text world, the study has employed Freeman’s model (1998). She believes that conceptual mapping in literary texts can operate at three different levels including “attribute mapping,” “relational mapping,” and “system mapping.” Through reading Khayyamʹs text world according to the final level mapping, one can identify Khayyamʹs insight and map out the structure of his poems as well. The purpose of research is to show how cognitive poetics could make a distinction between everyday language and poetry as well as analyzing a poem. This paper is going to ask: 1) how system mapping as a main characteristic of poetry could help a poemʹs interpretation using the two other levels; 2) how three cognitive mapping can picture Khayyamʹs text world; and 3) how it is possible to draw clear-cut limitations for multiple interpretations and distinguish a fake poem from an original one by cognitive poetry methodology. Studying the text world according to this approach can suggest a method for textual analysis which literary theory cannot.