ريز پهنه‌بندي خطر سيلاب در محدوده شهر نيشابور در راستاي توسعه شهري

Microzoning of flood hazard in neyshabur in order to urban development

به منظور پهنه بندي سيلاب در شهر نيشابور، منطقه اي به وسعت 390 كيلومتر مربع، شامل محدوده فعلي شهر و محدوده شبكه هاي هيدروگرافي منتهي به شهر انتخاب شد. اين منطقه شامل سه واحد ژيومرفولوژي كوهستان، دشت سر (همراه مخروط افكنه هاي آبرفتي) و دشت است. گسترش شهر از واحد ژيومرفولوژي دشت آغاز و با گسترش به سمت كوهستان قسمتي از سطح مخروط افكنه هاي آبرفتي را پوشانده است. ابتدا منطقه مورد مطالعه (حوضه 390 كيلومتري) به علت وسعت زياد به 3 زير حوضه تقسيم و حداكثر دبي لحظه-اي سيلاب هر حوضه تا دوره برگشت 100 ساله محاسبه گرديد. هدف از اين محاسبه، تخمين حد اكثر حجم سيلاب ورودي به محدوده بافت شهري از حوضه هاي مذكور بوده است.سپس با تهيه لايه هاي مورد نياز محدوده شهر، اقدام به تعيين وزن هر لايه بر اساس ميزان اهميت آن در بروز سيلاب گرديد. پس از وزن دهي نهايي، لايه ها به صورت دو به دو مقايسه و ماتريس حاصل از اين مقايسات به نرم افزار Idrisi منتقل و ضريب نهايي براي هر لايه تعيين شد. در نهايت، با اعمال اين ضرايب از طريق منويRaster calculator در نرم افزار ArcGis نقشه پهنه‌بندي خطر سيلاب در محدوده شهر نيشابور تهيه گرديد. بدين ترتيب، محدوده هاي بحراني بافت شهري در برابر سيلاب و آب گرفتگي مشخص و خسارات ناشي از سيل در قالب نقشه ارزيابي خسارت ارايه شد. اين نقشه نشان مي‌دهد كه حدود 15% از شهر در پهنه خطر زياد، 45% در پهنه خطر نسبتا زياد، 30% در پهنه خطر نسبتا كم و 10% در پهنه كم خطر از لحاظ سيل گيري قرار دارد. هم چنين با تهيه نقشه ارزيابي خسارت مشخص شد كه پهنه هاي مشخص شده 80 درصد منطبق با پهنه هاي مختلف از نظر شدت سيل گيري است.

A region of 390 square kilometers of Neyshabour was selected for flood zoning. This region is divided into the city and hydrographic networks. This confined area includes three geo-morphological part namely mountain, plain head (along alluvial fans) and lowland. A part of the city is located in Plain geomorphology unit and the other part is laid in the mountains area that covered surface of alluvial fan. The study on the desired area was conducted as follows: The study area is too wide therefore, it is divided into 3 sub-basins; then, the effect of urban development on the basin was estimated through topographic maps, aerial photographs and field visits. The maximum flood event of every basin is calculated by a 100- year return period. The purpose of this calculation is estimating the maximum flood volume which is entered into the urban of the mentioned basins. By providing the required layers for both the city and the basin area of the study, the weight of each layer is determined based on its importance in the occurrence of floods. (Importance of each layer was determined based on the opinions of experts in various organizations of Neyshabour). After the final weighing, the layers were compared with each other and the resultant matrix of these comparisons is used in Idrisi and eventually final coefficients were determined for each layer. Finally, by applying these coefficients through Raster calculator in ArcGis, maps of flood hazard zoning in the basin were determined and the boundaries of Neyshabour were specified separately.Thus, the critical boundaries of urban area against flood were defined and flood damages in the form of the maps of the damage assessment were presented.