دو ساحت ظاهر و باطن در جهان‏بيني جلال‏الدين مولوي

Two Realms of Appearance and Hidden in Jalal Al-Din Mowlaviʹʹs Worldview

به نظر مي‏رسد از مهم‏ترين اركان جهان‏بيني عرفاني توجه به دو ساحت «ظاهر» و «باطن» واقع است. بر اين اساس، هر امر واقعي، اعم از عالم و آدم و حتي حضرت باري‏تعالي، داراي اين دو شان هستند. علوم ظاهري در پي شناخت ظاهر عالم هستند، اما عرفان كوشش انسان براي راه يافتن به باطن هستي است. اين آموزه از اركان انديشه عرفاني مولانا جلال‏الدين بلخي و كليد فهم انديشه‏ها و آثارش به ويژه شاهكار او «مثنوي معنوي» است. هدف اين نوشتار، بيان ديدگاه مولوي در اين زمينه است و روش آن، استخراج ابيات مربوطه از مثنوي معنوي و شرح و تفسير آنهاست. دستاورد اين تحقيق اين است كه از نگاه مولوي، عالم، آدم، معرفت، دين، قرآن، عمل انسان و هر حقيقت ديگري داراي ظاهر و باطن يا بطوني است و معرفت اصيل، رسيدن به آن بطون است. دين‏داري و دين‏ورزي عارفانه كشف جغرافياي باطن و زيستن در آن است.

One of the most important pillars of mystical worldview is attention to two realms of appearance and hidden aspects of actuality. Accordingly, any real being, including world, man, and even the Most High God have these two aspects. Outward sciences try to know the appearance of world, but mysticism is manʹs attempt to understand the hidden aspect of existence. This doctrine is one of the pillars of Mowlana Jalal Al-Din Balkhiʹs mystical thought and the key to understand his works especially his masterpiece "Masnavi Maʹnavi (spiritual ode). The present paper tries to explain Mowlaviʹs viewpoint on the matter through extracting related couplets from "Masnavi Maʹnavi" and interpreting them. The research findings show that Mowlavi believes that world, man, knowledge, religion, Quran, Manʹs act, and any other reality has appearance and hidden aspects and real knowledge means achieving these hidden aspects. Mystical religiosity and religiousness mean discovering the geography of the hidden aspect and living in it.