ارزيابي كارايي ارقام مختلف گندم از لحاظ جذب و مصرف فسفر در خاك فسفات

Evaluation of Phosphorus Acquisition and Utilization Efficiency of Wheat Genotypes in Rock Phosphate

به منظور غربال گري ارقام مختلف گندم از لحاظ كارايي جذب و مصرف فسفر، آزمايش گلخانه اي به صورت فاكتوريل با طرح پايه كاملا تصادفي با 20 رقم گندم و دو منبع كود فسفاته شامل فسفر محلول (PS) از منبع KH2PO4 و فسفر نامحلول از منبع سنگ فسفات (RP) در سه تكرار با هم مقايسه شدند. ارقام از لحاظ عملكرد اندام هوايي، مقدار و غلظت فسفر كل، كارايي جذب و مصرف فسفر و شاخص فسفركارايي اختلاف معني داري در سطح يك درصد نشان دادند. در بين ارقام مورد بررسي، مرودشت با شاخص پاسخ به كود برابر 3/8 كودپذيري بالا درحالي كه رقم هامون با شاخص 6/5 گرم كودپذيري نسبتا پاييني را نشان داد. شاخص كارايي جذب فسفر (PACE) 3بطور متوسط براي ارقام گندم 04/0 بدست آمد كه از اين نظر رقم كرج 1 و آزادي به ترتيب با 02/0 و07/0 پايين ترين و بالاترين كارايي را داشتند. متوسط كارايي مصرف فسفر (PUTE)4 براي ارقام گندم در حالت مصرف سنگ فسفات 82/0 و در حالت مصرف فسفر محلول 31/0 بود و دامنه اين شاخص از 6/0 (رقم آزادي) تا 12/1 گرم ماده خشك بر ميلي گرم فسفر (مغان1) تغيير كرد. از لحاظ شاخص فسفر كارايي (PE)5 ارقام مرودشت و كرج1 با 5/4 پايين ترين و رقم آزادي با 5/14 درصد بالاترين كارايي را داشتند. شاخص فسفر كارايي با غلظت فسفر گياه همبستگي ضعيف و غير معني داري (18/0=R2) ولي با مقدار كل فسفرگياه همبستگي مثبت و معني داري (77/0=R2) در سطح يك درصد نشان داد.

A factorial completely randomized design experiment with three replications was carried out in greenhouse to evaluate the phosphorus (P) acquisition and utilization efficiency of 20 wheat genotypes in a river sand fertilized with rock phosphate (RP) and soluble P (PS). Results showed significant differences in shoot dry weight (SDW), shoot P concentration, shoot P content, P acquisition (PACE), P utilization (PUTE) and P efficiency. Marvdasht and Hamun with 8.3 and 5.6 g dry weight showed the highest and lowest response to soluble P fertilizer application, respectively. The average of PACE for all genotypes was 0.04 which Azadi and Karaj1 were the most and least efficient in P acquisition compared to other genotypes. PUTE ranged from 0.6 (Azadi) to 1.12 (Moghan 1) with the average of 0.82 (RP) and 0.31 g DW mg-1 P (PS). Among wheat genotypes, Karaj 1 (4.5%) and Azadi (14.5%) showed the lowest and highest P efficiency, respectively. There was no correlation (R2=0.18) between P efficiency and shoot P concentration of genotypes, but the relationship between P efficiency and shoot P content was highly significant (R2=0.77).