تحليل ساختاري سامانه گسل پوركان ورديج در منطقه البرز مركزي

Structural analysis of Purkan – Vardij fault system in Central Alborz

پهنه رسوبي _ ساختاري البرز شامل بلندي‌هاي شمال صفحه ايران است كه به شكل تاقديسي مركب، در يك راستاي عمومي خاوري _ باختري، از آذربايجان تا خراسان امتداد دارد. در بخش باختري، ساختارها روند NW – SE دارند ولي در بخش خاوري، روند ساختارها NE – SW است. اين دو روند، در البرز مركزي به هم مي‌رسند. پيشينه لرزه‌خيزي البرز، مويد اين واقعيت است كه منطقه البرز مركزي، پتانسيل لرزه‌خيزي بالايي دارد. با توجه به قرار گرفتن گسل‌هاي مهمي كه در محدوده البرز مركزي قرار گرفته‌اند و داراي پيشينه لرزه‌خيزي هستند، همچنين با توجه به نزديكي كلان‌شهر تهران به حريم اين گسل‌ها، ضرورت مطالعه ساختاري گسل‌هاي منطقه، اهميت فراواني دارد. مطالعات پيشين نشان مي‌دهند كه گسل پوركان _ ورديج يك گسل راندگي ست در حالي كه مطالعات امروزه نشان مي‌دهد كه در برخي قسمت‌ها گسلي پر‌شيب و كهن با مولفه امتدادلغز است كه آبرفت‌هاي حال حاضر منطقه را تحت تاثير قرار نداده و ساز و كار امتدادلغز آن در راستاي فعاليت مجدد گسل ظاهر گرديده است. ذكر اين نكته ضروري‌ست كه در منابع موجود، تاكنون به مطالعه جدي اين گسل نپرداخته‌اند. و ساز ‌و ‌كار گسل و همچنين سابقه لرزه‌خيزي‌هاي احتمالي آن به درستي روشن نيست. با توجه به تحليل و ترسيم داده‌ها بر روي دياگرام‌هاي مربوطه، گسل پوركان _ ورديج حركتي راست‌گرد با مولفه فشاري از خود نشان مي‌دهد و بررسي درزه‌هاي منطقه، از حاكم بودن جهت تنش شمالي _ جنوبي در بازه‌اي از زمان، در اين منطقه حكايت دارد.

Sedimental-structural area of Alborz consists of altitudes of northern Iranian plateau, which are ranging from Azarbaijan to Khorasan in a general E – W direction, in the form of a composite anticline. In the western part, structures trend to be NW - SE while in the eastern part they trend to be NE – SW. They both meet each other just in the Central Alborz . The history of the seismicity of Alborz stresses the fact that the Central Alborz area has great potential for seismicity. According to the major faults, located in the Central Alborz area with a seismic background as well as nearness of the metropolis Tehran to the verge of them, the study of local and regional faults is of great importance. Last studies demonstrate that Purkan – Vardij fault is a thrust fault but new studies shows that this fault is an old steep fault partly with a strike-slip component which does not affect the quaternary plain in the area and the strike-slip movement effects appear in the direction of fault activity. It’s essential to mention that the study of this fault has not been seriously conducted before, so the mechanism of the fault and the history of its likely seismicity are not basically clear. Considering data analysis as well as drawing them on the diagrams, Purkan – Vardij fault illustrates a right lateral movement with a compression component. Also a detailed examination of local joints suggests a dominant N-S stress in the area.