بازنمايي ابعاد تكامل در تاريخ از نظرگاه آموزه نجات‌گرايانه مهدويت

salvation-oriented point of view of Mahdism The representation of dimensions of the evolution in the history from the

از مهم‌ترين آموزه‌هاي دين مبين اسلام كه در واقع جلوه‌گري غايت‌مندي تاريخ به شمار مي‌رود، نظريه جامع و كامل «نجات‌گرايانه» دين، يعني «آموزه مهدويت» است. اين آموزه، آينه تمام‌نماي پيش‌گويي وحياني دين اسلام و آينده‌اي حتمي، روشن، فراگير، مطلوب و موعود امم است. اين مقاله با رويكردي توصيفي _ تحليلي مي‌كوشد تا مباني نظري و ابعاد تكامل را در نظام معنايي اسلام، شناسايي كند. مقاله با فرض گرفتن اين نكته كه انديشه مهدويت، فرجام متعالي و شكوهمند آينده جهان و سرمنزل متعالي و متكامل تاريخ بشري از ديدگاه اسلام است، به معناشناسي تكامل در اسلام مي‌پردازد. بررسي كاركردهاي پيوند مطالعات مهدوي و فلسفه نظري تاريخ، آغازگاهي است كه نويسنده براي ارايه تصويري روشن از بحث برمي‌گزيند. بازگرداندن هويت واقعي آموزه مهدويت به چارچوب استانداردهاي برخاسته از فرهنگ ديني و گذر از رويكرد منفعل به رويكرد فعال در عرصه مطالعات مهدوي از مهم‌ترين فوايد اين پيوند برشمرده شده است. نگارنده ابتناي بر ربوبيت الهي، غلبه حق در فرجام ستيزش تاريخي و تاثير اراده‌هاي انساني در تكامل تاريخ را مهم‌ترين انگاره‌هاي اسلامي در تبيين انديشه تكامل تاريخ در اسلام برمي‌شمارد و فضيلت‌محوري، عقل‌گرايي، آرمان‌گرايي، فراگيري، جامعيت و ... از جمله يافته‌هاي كاوش نويسنده در ويژگي‌هاي جامعه متكامل عصر ظهور است.

One of the teachings of the enlightening religion of Islam is the prediction of happy ending of the history, which can be explained in the comprehensive theory ʹsaviourismʹ of religion, i.e ʹnotion of Mahdism" is. This doctrine reflects the predictive approach to future in light of the infallible revelation of Islam, which is certain, clear, comprehensive, and appropriate as has been promised to the people. This article attempts to identify the theoretical principles and dimensions of the evolution in the meaning system of Islam, with the descriptive and analytical approach. This paper works on the assumption that Mahdism thought is the glorious future destiny of the world and the sublime and perfect human history in the view of Islam with the meaning of the evolution in Islam. Review of functions of relationships between the theoretical philosophy of history, and Mahdavi studies, is the opening for the author to give a clear picture of the debate. The return of the real identity of Mahdism thought builds on the standards arisen from the religious culture and transfer from passive to active approach in the Mahdism studies are amongst the benefits of this approach. The writer build on divine right of overwhelming truth in the future of the history and influence of human will in evolution of history are the most important Islamic ideas in the explanation of the thought of evolution of history in Islam. Altruism, idealism, rationalism, comprehensiveness, integrity and ... are among the findings of the search done by the author who explores the features of the perfect society at the age of presence. Keywords: Theoretical philosophy of history, Mahdism, evolution and progress.