بررسي و مقايسه خصوصيات خاكشناسي و ريخت اقليمي آبكندها، مطالعه موردي: حوزه هاي آبخيز زهره و مارون

Study and Comparision of Pedological and Morphoclimatical Charastristics of Gullies

خاك، يكي از مهم ترين منابع طبيعي هر كشور است. اما فرسايش خاك به عنوان خطري براي رفاه و سلامتي انسان به‌شمار مي‌رود كه آثار درون و برون منطقه اي گسترده اي دارد. در اين بين، فرسايش آبكندي از اشكال پيشرفته و حاد فرسايش آبي است كه دلالت بر تلفات خاك سطحي دارد. از اين رو، هدف از پژوهش حاضر مقايسه ريخت اقليمي و خاك شناسي آبكند هاي به‌وجود آمده در دو حوزه آبخيز (زهره و مارون) واقع شده در دو نوع از مهم ترين سازندهاي حساس به فرسايش (ميشان و گچساران) بوده است. بر اين اساس، با انجام مطالعات ستادي (تفسير نقشه، عكس هاي هوايي و تصوير ماهواره اي)، ميداني (نقشه برداري، پيكه گذاري و نمونه برداري از خاك در فاصله هاي مختلف از سرآبكند) و آزمايشگاهي (آزمايش هاي فيزيكي و شيميايي لازم)، مجموعه اطلاعات و داده ها در نرم‌افزار EXCELL به عنوان پايگاه اطلاعاتي جمع آوري گرديد. نتايج تجزيه و تحليل داده ها در دو منطقه نشان داد كه تغييرات EC،ESP و SAR در سازند گچساران نسبت به سازند ميشان بيش تر بوده است كه نشان دهنده بالا بودن ميزان املاح در خاك مي‌باشد كه باعث فرسايش‌پذيري بيش تر خاك در سازند گچساران شده است. اين موضوع، باعث تفاوت در مورفولوژي آبكندهاي منطقه گچساران نسبت به منطقه ي دهدشت شده است؛ به طوري‌كه شكل پلان عمومي آبكند در منطقه ي دهدشت هم به صورت پنجه‌اي و هم خطي و در منطقه ي گچساران (دژ سليمان و دريلا) غالباً‌ به صورت پنجه‌اي بوده و خطي ديده نشده است، هم چنين پلان عمومي راس آبكند در منطقه ي گچساران و دهدشت به‌ترتيب غار مانند و داراي پوشش گياهي مي باشد. نتايج پايداري خاكدانه‌ها نيز نشان داد كه لايه بالايي خاك در هر دو منطقه غالباً در كلاس هفت (متورم) مي باشد و لايه هاي زيرين در كلاس يك (پراكندگي كامل) واقع شده‌اند.

Soil is one of the most important of natural resources in each country. But soil erosion is threat for human health and welfare which causes inside and outside regional probelems. Gully erosion is one of the erosion advanced and severe type which causes topsoil loss. Therefore, the aim of present study were morphoclimatical and pedological comparison of gullys formed in the two watersheds of Zohreh and Maroon which are located in sensitive Gachsaran and Mishan formations to erosion. This study was done by field operations such as; mapping, marking and sampling of gullys soil at different distance of headcat. Data was analyzed by EXCEL software. The resoults shows that variations of EC, ESP and SAR are more in Gachsaran formation with respect to Dehdasht climate. This difference were caused by the different amount of salt in soil. Therfore, soil erosion in Gachsaran is more than Dehdasht. So that general profile form of gullies in Dehdasht region were linear and palmate forms while in Gachsaran region (Deg-seliman and Drila) are usually unlinear and palmate forms. Headcat profile of gachsaran and Dehdasht regions were were caves and plantcover respectively. The result of soil stability pieces shows that; upper soil horizon of two regions were in class VII (sewelling) and lower soil horizon were in class I (complete despersion).