چند واژه در فرهنگ هاي فارسي

A Few Words in Persian Dictionaries

يكي از راه هاي تصحيح فرهنگ هاي لغت خطي و يافتن تصحيفات گسترده آنها، مقايسه تطبيقي اين فرهنگ هاست. براي يافتن سرمنشا يك واژه جعلي و مصحّف بايد منابع بسيار گسترده‌اي در اختيار داشته باشيم تا بتوانيم تغييرها و تبديل ها و روند تحول و دگرديسي برخي واژه ها را از منابع اوليه بيابيم. با نگاهي اجمالي به فرهنگ ها آشكار مي شود كه فرهنگ‌نويسان، همواره ضبط واژه هاي مشكوك و نامعروف را تغيير داده اند، به گونه اي كه در برخي موارد، يك لغت يا تركيب خاص در فرهنگ ها دچار تغييرات چندباره شده است. اگر در اين موارد روند حركت واژه و لغت مشكوك را در انتقال از فرهنگي نظير قوّاس و لغت فرس اسدي به فرهنگ ديگري همانند برهان قاطع ناديده بگيريم، احتمالاً در تصحيح آن نيز با دشواري مواجه خواهيم شد. در اين مقاله چند تصحيف در فرهنگ هاي لغت فارسي نشان داده شده‌است. در يك فقره به دو واژه مصحّف كه حاصل تصحيف خواني از يك تركيب شعري است، پرداخته شده و چند تصحيف ديگر نيز در برخي لغات و تركيبات بررسي شده-است.

One way to correct the hand-written dictionaries is the comparative analysis of two or some of them. In order to know the original form of a fake or distorted word and follow the changes happened to it, a great number of sources are needed. A general look on dictionaries makes it clear that the lexicographers have always changed the unsure and unfamiliar recorded forms and different dictionaries have had different recordings of the same word. Therefore a historical study of hand-written dictionaries is necessary. This article examines some distorted forms in a series of Persian dictionaries, of which two words are extracted from a poem, and the others are some known Persian words and compounds.