تحليل اجتماعي - فضايي در بافت‌هاي فرسوده شهري مطالعه موردي: بافت مركزي شهر سردشت

Social-spatial analysis in urban exhausted textures Case study of Sardasht central texture

بهسازي و نوسازي بافت‌هاي فرسوده شهري از جمله چالش‌هاي مهم فراروي مديريت شهري در كشور‌هاي در حال توسعه از جمله كشور ما است. فرسودگي فيزيكي – كالبدي و كاركردي و تبعات اجتماعي ناشي از آن در پاره اي از محلات شهري، به ويژه محلات مركزي كه به علت روند شتاب آلود شهرنشيني كشور مورد بي توجهي مديريت شهري و برنامه ريزان در عصر نوگرايي قرار گرفته اند. محله سرچشمه واقع در مركز شهر سردشت با 1132 نفر، به عنوان محله مورد مطالعه در اين پژوهش از قاعده فوق مستثني نبوده و در چرخه فرسودگي و روبه زوال رفتن قرار گرفته است. بررسي اقتصادي – اجتماعي و كالبدي – فضايي محدوده مورد مطالعه جهت ارايه راهكارهاي موثر در نوسازي و بهسازي آن نشانگر شواهدي از مهمترين عامل پايداري اجتماعي يعني حس تعلق به مكان ) Sence of place) است كه مي تواند بعنوان پارامتري در ايجاد تشكل‌ها و سازمان‌هاي مردم نهاد (سمن‌ها)، (NGO )و (CBO )در راستاي بهسازي و نوسازي اين محله بكار گرفته شود. اين در حالي است كه نگرش‌هاي كالبد محور مانع از توجه مديريت شهري به اين چنين عامل مهمي در نوسازي اين نوع بافت بوده است. اين پژوهش با روش توصيفي – تحليلي و رويكرد اثبات گرايي دنبال شده است. روش جمع آوري داده‌ها متكي بر اسناد كتابخانه اي، برداشت‌هاي ميداني و پيمايشي بوده است.. در اين محله كه به عنوان نماد وهويت شهر محسوب مي شود از بافت اجتماعي قوي برخوردار و به عنوان يك سرمايه اجتماعي مي توان از آنها استفاده كرد، يعني با ايجاد تشكل‌ها و سازمان‌هاي غير دولتي، برگزاري دوره‌هاي آموزشي و آموزش‌هاي تخصصي در زمينه مسايل شهري و راهكارهاي حل آنها مي توان به عنوان يك بازوي قوي و خود جوش استفاده كرد.

The improvement and renovation of urban exhausted textures are important challenges that urban management in such developing countries as Iran is confronted. Physical and functional exhaustions and their social consequences in some urban quarters, particularly central ones to which not considerable attention have been paid by urban management and planners in modernism era, give the impression that they are problematic regions entering post-modernism era. The regressive trend as proper and adequate governmental facilities were not provided, according to an accurate estimate of necessary expenses for improvement and renovation, will not undoubtedly take a responsible approach upholding citizenship rights to these kinds of texture; while what distinguishes some of these quarters with physical exhaustion from other urban quarters is the presence of some elements of social sustainability that is essential for the survival of the cities. Sarcheshmeh Quarter (the old texture), located in the downtown of Sardasht City with a population of 1132 people, as the studied area of the research is not an anomaly to the rule and started to decay in an exhaustion cycle. The examination of the study area in socio-economic and physical-spatial terms for providing effective solutions to the improvement and renovation indicated that there is some evidence of sense of place as the most important factor of social sustainability. The factor can be used as a parameter to establish public-based organizations and institutes, NGOs and CBOs for the improvement and renovation of the quarter. But, physical-oriented approaches cause urban management to neglect such an important factor in the renovation of these kinds of texture. The research was followed by a descriptive-analytical method and positivist approach and the data were collected from literature and field surveys.