اثر رقابت دو گونه علف‌ هرز سوروف بر عملكرد، اجزاي عملكرد و شاخص هاي رشد برنج

Competitive Effects of Barnyardgrass (Echinochloa Crusgalli (L.) Beauv) and Early Watergrass (Echinochloa Oryzoides (Ard) Fisher) on Yield, Yield Components and Growth Indices of Rice (Oryza sativa L.

سوروف همواره به عنوان مهمترين علف‌هرز برنج در دنيا مطرح بوده است. بعلاوه پيدايش گونه‌هاي جديد و سازگارتر سوروف در اكوسيستم شاليزار سبب افزايش خسارت اين جنس به محصول برنج شده است. اين آزمايش به منظور ارزيابي اثر تداخل دو گونه علف‌هرز سوروف بر روي شاخص‌هاي رشد، عملكرد و اجزاي عملكرد برنج، در موسسه تحقيقات برنج كشور (رشت) در سال زراعي 87-1386 به اجرا درآمد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با آرايش افزايشي جزيي و با سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل دوگونه علف‌هرز (سوروف معمولي و سوروف برنج) و تراكم‌ علف‌هرز (0، 10، 20 و 40 بوته در متر مربع) بود. برنج رقم هاشمي با تراكم ثابت 20 كپه در متر مربع به صورت خالص و مخلوط با دو گونه علف‌هرز در تراكم‌هاي مذكور نشا كاري گرديد. با نمونه‌گيري تخريبي از دو هفته پس از كاشت تا زمان برداشت، روند تجمع ماده خشك، روند توسعه سطح برگ، سرعت رشد گياهي، سرعت رشد نسبي و در آخرين مرحله نمونه‌گيري، عملكرد و اجزا عملكرد برنج اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه اثر تداخل علف‌هرز و تراكم علف‌هرز بر عملكرد دانه، اجزا عملكرد، عملكرد بيولوژيك و شاخص‌هاي رشد برنج معني‌دار ولي اثر گونه ها معني‌دار نگرديد. متوسط كاهش عملكرد برنج در تداخل با تراكم هاي مختلف سوروف معمولي و سوروف برنج به ترتيب 60 و 65 درصد بود. تجزيه رگرسيوني داده‌ها و برازش مدل كاهش عملكرد هيپربوليك بر داده‌هاي عملكرد دانه برنج در برابر تراكم‌هاي مختلف دو گونه علف‌هرز نشان داد كه همواره شيب كاهش عملكرد در گونه سوروف برنج بيشتر از سوروف معمولي بود، اما دو گونه از نظر آماري داراي اختلاف معني‌داري نبودند. به عبارت ديگر ميزان خسارت گونه جديد سوروف مشابه گونه قديم اين علف‌هرز است. شباهت مورفولوژيك و برتريهاي اكولوژيكي گونه جديد سوروف از جمله مقاومت به غرقاب و تشابه به گياه زراعي كه امكان وجين دستي آنرا دشوار مي‌سازد، سوروف برنج را به عنوان تهديدي جديد براي زراعت برنج در شمال كشور مطرح مي‌سازد. بررسي‌ بيولوژي اين گونه به منظور ارايه راهكاري عملي براي مديريت آن ضروري به نظر مي‌رسد.

Barnyardgrass has always been considered as the most important weed of rice all over the world. Meanwhile, establishment of new species of this genus which is more adaptable to paddy ecosystem will increase the importance of this genus as a new threat to rice. In order to evaluate the competition of two species of barnyardgrass with rice, an experiment was conducted at Rice Research Institute of Iran (Rasht) in 2007. The experimental design was a randomized complete block with three replications arranged in a partial additive series. The treatments included two barnyardgrass species (E. crus-galli and E. oryzoides), and species density at four levels (0, 10, 20 and 40 plant.m-2), transplanted with Hashemi land races cultivar rice in local normal density (20 bunches.m-2) and each bunch included three seedlings. Destructive samples were taken two weeks after transplanting up to harvesting, that is, 5 times by 10 days interval in 0.25 m-2. Rice total dry matter accumulation (TDM), Leaf area index (LAI), crop growth rate (CGR), relative growth rate (RGR), yield and yield components were measured. Results showed that yield, yield components and growth indices were affected by both weed species significantly and no interaction between species occurred. Fitting the hyperbolic yield loss model to rice grain yield in barnyardgrass density showed that two weed species were not significantly different. Morphological similarity and ecological adaptability of new barnyardgrass species including resistance to flooding and also high similarity to crop plant that makes its hand weeding less efficient, implies E. oryzoides as a new threat for rice cultivation in northern paddy field of Iran. More investigation on biology of this species is suggested in order to present an applied integrated method for E. oryzoides management.