تاثير عدم درمان مجني‌عليه در مسيوليت جاني

The Effect of Absence of Treatment of

در بسياري از جنايات، وضعيت مجني‌عليه به گونه‌اي است كه اگر درمان شود، سلامتي خود را بازمي‌يابد و اگر به درمان اقدام ننمايد، فوت مي‌كند. در چنين مواردي پرسش اساسي آن است كه آيا اقدام يا عدم اقدام مجني‌عليه نسبت به درمان خود، تاثيري در ميزان مسيوليت جاني دارد يا خير؟ رويكرد فقها نسبت به اين پرسش متفاوت است. هرچند برخي فقها معتقدند كه ترك درمان مجني‌عليه تاثيري در ميزان مسيوليت جاني ندارد؛ ولي ديدگاه مورد قبول آن است كه هرگاه مجني‌عليه با اقدام به درمان، قادر به حفظ حيات خود باشد، ولي مداوا را به عمد ترك كرده باشد، خونش هدر بوده، جاني مسيوليتي جز به مقدار جنايت اوليه ندارد و هرگاه ترك مداوا بدون تعمد باشد، جاني حسب مورد، ضامن ديه‌ نفس يا قصاص است. همچنين، هرگاه مجني‌عليه اراده درمان نمايد؛ ولي پزشك از درمان وي خوداري كند و در نتيجه مضروب فوت كند، در حالي كه در صورت عدم امتناع پزشك، نجات جان بيمار حتمي باشد، اين پرسش مطرح خواهد بود كه آيا امتناع پزشك از درمان مجني‌عليه مي‌تواند در ميزان مسيوليت جاني اثرگذار باشد؟

In many crimes, the victim is in such a state that if he is treated, he will be cured, and if he is not treated, he will die. In such cases, an important question arises: is the victimʹs act or act of omission of some impact on the criminalʹs responsibility? Jurists approach this question from various viewpoints. Though some jurists are of the opinion that omission of treatment by the victim is of no impact on the criminalʹs responsibility, according to the accepted view if the victim survives when treated, but avoids intentionally to do so, her/his life is of no value, and the criminal has no responsibility except for the original crime; and if the victim omits to treat unintentionally, the criminal should, as required, pay blood-money or be retaliated. Also, if the victim wills to treat herself/himself but the physician avoids to do so and as a result the victim dies (and if the victim is treated, she/he will survive), a question will arise: "is the physicianʹs avoidance of some effect on the criminalʹs responsibility?"