چيستي و گستره علم ديني از نظرگاه آيت الله جوادي آملي؟

Mystical Knowledge and its Evaluative Criteria

چكيده: مبحث علم ديني، يكي از مباحث چالشي است كه با دو رويكرد مخالف و موافق همراه است. يكي از موافقان نظريه? علم ديني، آيت الله جوادي آملي ـ دام‌ظلّه ـ است. ايشان «علم» را در اين مباحث، به معناي اعم و شامل تمام علوم مي‌داند و سايه? دين را بر سر همه? علوم مي‌گستراند. استاد، امكان علم ديني را پذيرفته و با دو روش تفسيري و روش فلسفي آن را اثبات مي‌كند. در مسيله? چگونگي تحقق علم ديني، رويكرد حداكثري را به دين مي‌پذيرند و معتقدند كه دين، شامل تمام علوم مي‌شود و علم غيرديني وجود ندارد. ديدگاه حداكثري علم ديني، داراي سه مرحله است: 1. قرار دادن عقل در هندسه? معرفت ديني؛ 2. تنفيذ شرع بناي عقلا را؛ 3. تبيين كليات علوم با دليل نقلي. اين مراحل به صورت تكاملي، همه علوم را در بر مي‌گيرد. كليدواژه‌ها: دين، علم، عقل، رابطه? علم و دين، علم ديني.

The Nature and Scope of Religious Science in the View of Ayatull?h Jaw?d? Amul? ?Abd al-?usayn Khusrawpan?h and Q?sim B?b??? The topic of “religious science” is controversial and has its supporters and detractors. One of the supporters of “religious science” is Ayatull?h Jaw?d? Amul?. In this debate the Ayatull?h takes “science” in its most general meaning to include all sciences and fields of knowledge, and sees religion as hierarchically subsuming all such sciences. He accepts the possibility of the existence of a religious science and uses both interpretive and philosophical methods to prove the same. With respect to the realization of religious science, he takes an absolutist approach and holds that religion covers and comprehends all sciences—there being no such thing as a “non-religious” science. Such a perspective is the result of a three stage process: 1) Determination of the central position of the intellect in the matrix of all religious understanding; 2) Validation of the universal reason and understanding of rational beings by religious Law; 3) Exposition of the universality of the sciences by recourse to textual evidence. When these three steps or stages are obtained, they progressively subsume all sciences and fields of knowledge. Keywords: Religion, science/knowledge, intellect/reason, relation of science and religion, religious science.