مدل طولي در علم ديني

Hierarchical Model of Religious Knowledge

چكيده: دوگانگي علوم طبيعي و انساني يكي از جاافتاده‌ترين دوگانگي‌ها در تفكر و فرهنگ غربي است. اين دوگانگي، آن گونه كه در فلسفه? غرب به چشم مي‌خورد، نتايج و پيامدهاي بسياري داشته است. نگارنده با اشاره به اين مبنا و پيامدهاي آن، به بيان ناهمخواني آن با تفكر ديني مي‌پردازد. در ادامه ـ با استفاده از فلسفه? نفس صدرايي ـ مدل طولي در علم ديني مطرح مي‌شود. سه پيامد مهم اين مدل، يعني ردّ تحويل‌گرايي و ردّ تقابل تبيين و تفسير و ردّ طبيعت‌گرايي نيز بررسي مي‌گردد. تحويل‌گرايي اقسام گوناگوني دارد. اين اقسام تا آنجا پذيرفتني‌اند كه به تحويل و تقليل بُعد اساسي آدمي به جنبه? مادّي او نينجامند. تبيين و تفسير هم يك پيوستار طولي را تشكيل مي‌دهند. طبيعت‌گرايي به وحدت روش علوم انساني و تجربي يا وحدت موضوع آنها تاكيد دارد. در مقابل، ضد طبيعت‌گرايي بر عدم وحدت روش اين علوم و عدم وحدت موضوع آنها اعتقاد دارد. در غرب، نزاع طبيعت‌گرايي با ضد طبيعت‌‌‌گرايي تاريخچه‌اي طولاني پشت سر گذاشته است. بر اساس مدل طولي، علوم طبيعي و انساني تفاوت‌هاي بنيادي دارند. كليدواژه‌ها: نفس و بدن، تحويل‌گرايي، تحويل تبييني، علم ديني، طبيعت‌گرايي، ضد طبيعت‌گرايي.

Hierarchical Model of Religious Knowledge ?Al? Ri?? Q??im?niy? The dichotomy between the natural and human sciences is one of the most established dichotomies in Western thought. This dichotomy, as exemplified in Western philosophy, has been very consequential. The author, referring to this dichotomy and its consequences, elucidates it inherent incongruity with religious thought. In expounding on the topic he uses Mull? ?adr?’s philosophical discussions on the human soul to put forth his hierarchical model of religious knowledge. Three important consequences and characteristics of this model are that it is: non-reductionist, non-interpretive, and anti-naturalistic; all of which are discussed and analysed in the text of the article. It is noted that: there are different types of reductionism which, it is argued, are acceptable only to the extent that they do not reduce the most fundamental dimension of man to just his material aspect; explanation and interpretation form a hierarchical continuum; and naturalism employs a single methodology in both the experimental and the human sciences or even stresses that the subject matter of these sciences is one and the same. Anti-naturalist stances, on the other hand, hold that both the methodology and the subject matter of these two fields differ. The debate between naturalism and anti-naturalism has a long history. According to the hierarchical model, the natural and the human sciences are fundamentally different. Keywords: Body-soul dichotomy, hierarchical model, reductionism, interpretive reductionism, religious knowledge, explanation, interpretation, naturalism, anti-naturalism.