نقش قبايل مهاجر آسياي‌ميانه در تحوّلات روزگار سلطان‌سنجرسلجوقي

The Role of Central Asian Imigrated Tribes in The Development of The Sultan Sanjar of Saljogh Era

يكي از پديده‌هاي تاثيرگذار درتاريخ ايران پس از اسلام، ورود گروه‌هاي اجتماعي، از خارج از قلمرو اين سرزمين در قالب قبيله‌ و چادرنشيني است. اين امر، نخست به شكل مهاجرت قبايل عرب مسلمان، كه براي جهاد به ايران مي‌آمدند، تحقق يافت؛ اما پس از فتح ايران به دست اعراب مسلمان و سقوط نظام سياسي ـ اداري ساساني ، نبودِ دولت مركزي در قرون نخستين اسلامي در ايران و فروپاشي مرزهاي سياسي كشور، راه را براي ورود ديگر قبايل از سرزمين‌هاي همسايه، به ويژه قبايل ترك آسياي ميانه، فراهم نمود. ورود عناصر اخير، تاثيري عميق بر مقدّرات تاريخ اجتماعي ايران پس از اسلام برجاي نهاد؛ يكي از مهم‌ترين دوران ورود اين قبايل به ايران، دوران سلجوقي است. در اين مقاله تلاش شده است تا نقش قبايل مهاجر آسياي‌ميانه در رويدادهاي نواحي شرقي ايران در نيمه پاياني فرمانروايي سلجوقيان، با تاكيد بر دوره پادشاهي سلطان سنجر، مورد بررسي قرارگيرد.

One of the influential phenomenal in the post-Islamic history of Iran is the coming of social groups from outside of its territory in the form of tribes and nomad. It first happened through the immigration of Muslim Arab tribes who came to Iran for Jihad. But after the conquest of Iran by the Muslim Arabs and fall of the Sassanid political administrative system, lack of central government in the first centuries of the Islamic period in Iran and collapse of political borders, opened the way for the coming of other tribes from the neighboring countries, especially the Turk tribes of Central Asia. The coming of the latter had a deep impact on the fate of the social history of post-Islamic Iran. Seljuquid era is one of the most important in the history of coming of these tribes to Iran. The purpose of this article is to study the role of the Central Asian immigrant tribes in the incidents of the eastern parts of Iran during the second half Of the Seljuqid rule with an emphasis on the reign of Sultan Sanjar.