بررسي برخي از چالش‌ها و موانع اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده در ايران(مطالعه موردي فعالان صنف طلا و جواهر)

An Investigation on challenges and obstacles for implementation of value Added Tax (VAT) Law in lran(A Case study of Gold and Jewelrybussiness activists)

قانون ماليات بر ارزش افزوده يكي از قوانين مهم اقتصادي است. تجربه موفق كشورهاي اجراكننده اين قانون نشان دهنده آن است كه اجراي كامل اين قانون مي‌تواند بسياري از اهداف سه گانه نظام مالياتي (تخصيص، باز توزيعي و تامين منابع مالي مورد نياز دولت) در ماليات‌هاي غيرمستقيم را پوشش دهد. گسترده بودن پايه مالياتي، مصرفي بودن پايه مالياتي، پايين بودن هزينه‌هاي شناسايي و وصول ماليات‌ها و انتقال بار مالياتي به مصرف‌كننده نهايي در اغلب موارد از ويژگي‌هاي برجسته اين نوع از ماليات‌ها است. پس از تدوين و تصويب اين قانون، اجراي آن از اول مهرماه سال 1387 آغازشد. در همان روزهاي اول، اجراي قانون مذكور با برخي از چالش‌ها، مقاومت‌ها و دغدغه‌ها از سوي فعالان اقتصادي مواجه گرديد. اين اتفاقات و برخي از موارد ديگر در نهايت منجر به تغيير در نحوه اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده شد.در اين مقاله سعي شده است ضمن بيان عملكرد نظام مالياتي و ضرورت اصلاح آن، مختصري از فرآيند تصويب و اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده، برخي از چالش‌هاي اجرايي قانون مذكور به صورت مطالعه موردي در رابطه با فعالان صنف طلا، جواهر و نقره مورد بررسي قرار گيرد. فرضيه‌هاي بررسي شده در اين مقاله به ترتيب زير بوده كه در هر مورد استدلال‌هاي مورد نظر ارايه شده است. • نبود زمينه‌ها، امكانات و زير ساخت‌هاي اجرايي قانون در اقتصاد ايران مانع از گسترش اجراي كامل قانون ماليات بر ارزش افزوده در رابطه با اصناف شده است. • بي توجه به موضوع معاملات معاوضه‌اي برخي از كالاها و خدمات (طلا و جواهر) با ويژگي‌هاي خاص و نحوه معاملات آن‌ها كه منجر به عدم تمكين برخي از فعالان نسبت به قانون ماليات بر ارزش افزوده شده است. • عدم آموزش موديان و فعالان اقتصادي يا بي‌اطلاعي و كم‌اطلاعي آن‌ها از جزييات اجرايي قانون ماليات بر ارزش افزوده، منجر به بروز برخي مقاومت‌ها از طرف موديان در رابطه با اجراي اين قانون شده است. پس از تشريح و تبيين فرضيه‌هاي ياد شده، در بخش جمع‌بندي و پيشنهادات سياستي برخي از راهكارهاي عملياتي براي رفع چالش‌ها و موانع ياد شده ارايه شده است.

Value Added Tax (VAT) law is one of the important economic laws in Iran.After design and approval of VAT law in Iran’s parliament, it has been implemented since October 2009. However, from oneset of such tax law, some challenges, disputes and concerns arised by economic agents and activists. Finally, such events and other similar cases would lead to a change in enforcement of the VAT act.Hypotheses investigated in this paper are as follows. 1. Lack of facilities and poor law-executive infrastructure of lran’s economy have been main obstacles for a full implementation of the value added tax law in relation to trade unions and businesses. 2. Lack of attention to certain exchange transactions of goods and services with special features such as Gold and jewelry has led to non-compliance behavior of some activists with respect to execution of the VAT law. 3.Lack of adequate training of taxpayers and economic activists poor information about executive details of the VAT act has resulted to some resistances against implementation of the VAT act.