بررسي رقابت پذيري محصولات عمده زراعي استان مازندران

Competitiveness of Main Crops in Mazandaran Province: Application of Mathematical Programming Model

بخش كشاورزي ، نقش مهمي در كسب درآمدهاي ارزي را دارد. همچنين ورود به عرصه تجارت بين المللي نياز به دارا بودن شرايط لازم جهت پيوستن به سازمان تجارت جهاني (WTO) و نيز رقابت پذيري محصولات زراعي است. اين مطالعه به بررسي امكانات توليدي و مزيت نسبي بخش زراعي استان مازندران بعنوان يكي از قطب هاي مهم كشاورزي كشور، در سال زراعي 86-1385 با استفاده از شاخص هاي معمول و رهيافت برنامه ريزي خطي مي پردازد. براي اين منظور از دو نرخ ارز يورو و دلار استفاده شد. با بكارگيري نرخ ارز يورو، برآورد شاخص هاي مزيت نسبي با استفاده از مدل هاي برنامه ريزي خطي نشان داد كه از ميان محصولاتي كه داراي مزيت نسبي بوده اند، عمدتاً محصولات انواع برنج، سيب زميني آبي، جو آبي و ديم، سويا بهاره ديم، لوبيا چيتي آبي، گوجه فرنگي آبي و عدس ديم وارد الگوي بهينه كشت شده اند. محدودكننده ترين عامل توليد محصولات فوق ، زمين مي باشد. بطوريكه با اضافه شدن هر هكتار به زمين هاي موجود آبي و ديم، سود خالص اجتماعي در شهرستان ها مي تواند بترتيب به ميزان 25 و 5/18 ميليون ريال به كل شهرستان افزوده شود. تحليل حساسيت براي هر يك از محصولات و نهاده ها انجام گرفت. در نهايت برآورد مدل با استفاده از نرخ ارز دلار نتايج مشابهي با نرخ ارز يورو بدست داد. باتوجه به نتايج بدست آمده در الگوي برنامه ريزي بر مبناي مزيت نسبي توسعه كشت برنج و دانه هاي روغني در استان توصيه مي شود.

The role of agriculture sector is important in earning foreign exchange. To sell products in international market, they must be competitive. This study investigates comparative advantage in Mazandaran province, by using common indices and linear programming method in 2006-2007. In the process, dollar and euro were used. The results of linear programming showed that among crops which had comparative advantage, rice, irrigated yam, irrigated and rain fed barley, rain fed soy been, irrigated tomato and rain fed lentil were in optimum model. Most limited factor of production was land. The results indicated that adding one hectare to irrigate and rain fed land, would increase, net social profit by 25 and 18.5 million Rials, respectively. Sensitivity analysis for outputs and inputs was done individually. Estimation of model by using dollar showed similar results with euro. Finally, based on the results, development of rice and oilseeds was recommended.