تعيين مزيت نسبي صادراتي و ساختار بازار صادرات و واردات جهاني زعفران

Comparative Advantage and World Market Structure of Saffron

گسترش صادرات غير نفتي و تنوع بخشيدن به درآمدهاي صادراتي كشور، به منظور كاهش آسيب پذيري اهداف توسعه اقتصادي كشور ضرورت دارد. با توجه به اهميت محصول زعفران در صادرات غير نفتي كشور و سهم 70 درصدي آن در ارزش صادرات جهاني، هدف پژوهش حاضر تعيين مزيت نسبي و ساختار بازار صادرات و وادرات جهاني زعفران طي دوره 2008-2004 مي باشد. به منظور تعيين مزيت نسبي از دو شاخص مزيت نسبي آشكار شده و مزيت نسبي آشكار شده متقارن و براي تعيين ساختار بازار از شاخص هاي هرفيندال و نسبت تمركز استفاده گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه از بين كشورهاي صادركننده زعفران تنها كشورهاي ايران، اسپانيا و يونان داراي مزيت نسبي در صادرات زعفران مي باشند. به علاوه، نتايج حاصل از شاخص مزيت نسبي بيانگر اختلاف فراوان مزيت نسبي صادراتي كشور ايران نسبت به ساير كشورهاي صادركننده زعفران مي باشد. اما اين مزيت نسبي، طي سالهاي مورد مطالعه در حال كاهش بوده و نتايج نشان داد كه ساختار صادرات زعفران ايران از حالت بنگاه مسلط به انحصار چند جانبه بسته تغيير يافته است و كشورهاي اسپانيا، ايتاليا، فرانسه، عربستان، سويد و هند از بزرگ ترين شركاي تجاري ايران مي باشند. ساختار صادرات جهاني زعفران طي دوره مورد بررسي همواره از حالت بنگاه مسلط پيروي كرده است. به طوري كه كشور ايران به تنهايي حدود 70 درصد از صادرات جهاني زعفران را در اختيار دارد. ساختار واردات جهاني زعفران طي دوره مورد بررسي همواره از حالت انحصار چند جانبه باز پيروي كرده است. جهت تقويت مزيت نسبي صادراتي و همچنين افزايش سهم صادراتي محصول زعفران ايران، توصيه مي گردد با در پيش گرفتن سياست تنوع صادرات، به تدريج از ميزان تمركز كشور به تعدادي بازار محدود و سنتي كاسته شود

This study aims to determine comparative advantage and global export market structure of saffron during 2004-2008. For this purpose, Revealed Comparative Advantage and Revealed Symmetric Comparative Advantage indices were applied. In order to determine global market structure of saffron Herfindahl and Concentration Ratio indices were used. Results revealed that among saffron’s export countries only Iran, Spain and Greece had comparative advantage. The results of the comparative advantage index showed Iran comparative advantage was higher relative to other countries but it was declining during the study period. Spain, Italy, France, Sweden, Arabia and India were the biggest commercial partners of Iran. Analysis of world market structure of saffron showed that Iran was considered a large country with 70 percent share in the world market of saffron. Finally, some recommendations are made to improve comparative advantage of Iran in saffron export market