بررسي مسايل بازاريابي و صادرات خرما در استان خوزستان

Study of Marketing and Export Problems of Dates in Khozestan Province

در اين مطالعه، به بررسي مسايل بازاريابي و صادرات خرما در استان خوزستان به عنوان يكي از مهم ترين مناطق توليدكننده ي خرما پرداخته شد. بدين منظور، مقادير حاشيه ي بازاريابي، سهم عوامل بازاريابي، ضريب هزينه ي بازاريابي و انواع كارايي براي 5 نوع خرماي مهم استان(كبكاب، گنتار، استعمران، بريم و زاهدي) محاسبه گرديد. همچنين تابع حاشيه ي بازاريابي با استفاده از مدل هاي مارك آپ(اضافه بها)، حاشيه ي نسبي و هزينه ي بازاريابي، برآورد گرديد. آمار و اطلاعات موردنياز براي اين مطالعه به دو صورت اسنادي با مطالعه ي منابع موجود و پيمايشي از طريق نمونه گيري تصادفي ساده و تكميل 240 پرسشنامه ي جمع آوري شده و با استفاده از نرم افزارهاي SPSS و EVIEWS به تجزيه و تحليل داده ها پرداخته شد. نتايج نشان داد كه در بين انواع خرما، خرماي كبكاب با هزينه ي بازاريابي6000 ريال در هر كيلو، كمترين و خرماي زاهدي با 12000ريال در هر كيلو، بيشترين هزينه هاي بازاريابي را به خود اختصاص داده اند. نتايج مربوط به كارايي بازاريابي، نشان مي دهد كه در رابطه با كارايي تكنيكي براي انواع خرما نيز بيشترين آن مربوط به خرماي استعمران(67%) و كمترين آن مربوط به خرماي كبكاب (13%) بوده است و كارايي قيمتي انواع خرما نيز بالا مي باشد. نتايج تخمين تابع حاشيه ي بازاريابي نشان داد كه حاشيه ي بازاريابي در مدل هاي مارك آپ و حاشيه ي نسبي با قيمت خرده فروشي داراي رابطه ي مستقيم و همچنين در مدل هزينه ي بازاريابي نيز حاشيه ي بازاريابي با هزينه ي بازاريابي رابطه-ي مستقيم دارد. در رابطه با صادرات خرما نيز كوواريانس ميان قيمت و مقدار صادراتي خرما براي ايران 046/0 بوده كه مثبت بودن اين مقدار حاكي از آن است كه وجود نوسان در تقاضاي محصول، عامل ناپايداري درآمدهاي صادراتي مي باشد. با توجه به نتايج به دست آمده، پيشنهاد مي شود كه با توجه به پايين بودن سهم توليدكننده از قيمت نهايي محصول، اقداماتي به عمل آورده شود كه انجام خدمات بازاررساني توسط باغداران و از طريق تشكيل تعاوني هاي بازاريابي صورت گيرد تا نقش واسطه ها كاهش يافته و سهم توليدكننده از قيمت نهايي محصول افزايش يابد. همچنين مي توان از طريق برگزاري كلاس هاي آموزشي در مراحل مختلف توليد، باعث بالا بردن كيفيت محصول توليدي شده و از اين طريق ميزان صادرات محصول با كيفيت بالا را افزايش داد.

This article aims to examine issues in marketing and export of dates in Khozestan province as one of the most important date producing areas in the country. To this end, marketing margins, share of marketing agents, marketing costs and various efficiency indices for five varieties of dates (Kbkab, Gantar, Estameran, Bereim and Zahedi) were calculated. Also, marketing margin functions by using models of mark-up, relative margin and marketing cost were estimated. Needed data were collected from a sample of 240 farmers and marketing agents. Results showed that the highest technical efficiency was related to Astmran variety (67%) and lowest were related to Kabkab (13%). Price efficiency for various date varieties were too high. Function estimation results indicated that marketing margins in the mark-up and relative margin models had direct relationship with retail price and marketing margin in the marketing cost model had direct relationship with marketing cost . The results showed that covariance between export price and quantities were equal to 0.046 which indicated the existence of fluctuations in product demand which causes instability in export earnings. Based on the findings of the study, formation of marketing cooperatives and more efficient extension services has been recommended.